Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Ciechanowie

UZASADNIENIE

W dniu 23 lipca 2020 r. ( data wytoczenia powództwa w elektronicznym postępowaniu upominawczym ) powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. wniósł pozew, wnosząc o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanej J. R. kwoty 3528,81 zł z odsetkami maksymalnymi za opóźnienie od dnia 7 listopada 2917 r. do dnia zapłaty. Ponadto powód wnosił o zasądzenie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Postanowieniem z dnia 24 sierpnia 2020 r. wydanym w sprawie VI Nc–e (...) Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie umorzył postępowanie w sprawie wobec braku podstaw do wydania nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym.

Powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. w dniu 23 października 2020 r. ( data stempla operatora pocztowego ) wytoczył powództwo przeciwko pozwanej J. R. o to samo roszczenie w trybie art. 505 ³⁷ § 2 kpc.

W odpowiedzi na pozew pozwana J. R. wnosiła o oddalenie powództwa, a na wypadek jego uwzględnienia o rozłożenie należności na raty. Wnosiła ponadto o nieobciążanie jej kosztami zastępstwa procesowego w trybie art. 102 kpc. Pozwana podniosła brak legitymacji czynnej powoda, zarzut nierównomiernego ukształtowania sytuacji stron poprzez zawyżenie dodatkowych kosztów pożyczki oraz zastosowanie z umowie niedozwolonych klauzul umownych.

Na rozprawie w dniu 25 maja 2021 r. pozwana J. R. sprecyzowała, że nie kwestionuje zawarcia umowy pożyczki oraz cesji wierzytelności. Wnosiła ostatecznie o rozłożenie należności na raty w wysokości po 150 – 200 złotych miesięcznie oraz o nieobciążanie jej kosztami procesu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 22 września 2017 r. J. R. zawarła z (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w B. za pośrednictwem platformy internetowej umowę pożyczki refinansującej nr (...) na kwotę 2573,00 zł. oraz 573,00 zł opłaty refinansującej. Pożyczka została udzielona na okres do dnia 6 listopada 2017 r. Pożyczka została przeznaczona na spłatę zadłużenia J. R. w stosunku do (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w B. z tytułu umowy pożyczki nr (...) z dnia 4 sierpnia 2017 r. Umowa zawierała ustalenie co do wysokości stopy procentowej ( umowa pożyczki k. 39, oświadczenie pożyczkodawcy k. 33 ).

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w B. na mocy umowy przelewu wierzytelności z dnia 30 listopada 2017 r. zbył przysługującą mu wobec J. R. wierzytelność na rzecz D. W. OÜ w T. ( Estonia ), który w dniu 10 października 2019 r. zbył przedmiotową wierzytelność na rzecz (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. ( umowy przelewu wierzytelności wraz z wyciągiem z listy wierzytelności k. 15 - 26, 27 – 34, zawiadomienia o cesji wierzytelności k. 48 – 52 ).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zebranych w sprawie dokumentów, a w szczególności umów pożyczek wraz z załącznikami, umów przelewu wierzytelności wraz z załącznikami oraz oświadczenia pożyczkodawcy. Podkreślić należy, że pozwana nie kwestionowała wysokości zadłużenia, jak też zawarcia umowy, wskazując jedynie, że pierwotnie nie zrozumiała, iż doszło do cesji wierzytelności oraz, iż umowy refinansujące zawierała z różnymi podmiotami.

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu, powództwo (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. zasługuje na uwzględnienie co do zasady.

Umowa pożyczki podlega ogólnym przepisom prawa cywilnego ( art. 720 – 724 kc ). Mają one zastosowanie zarówno w relacjach między osobami fizycznymi oraz w relacjach przedsiębiorca – konsument. W tym ostatnim przypadku zastosowanie mają ponadto przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Umowa została zawarta w trybie przepisów ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta, określającej m. in. zasady i tryb zawierania z konsumentem umowy na odległość dotyczącej usług finansowych.

Zgodnie z art. 720 kc, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Zgodnie z art. 509 kc, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią ( przelew ), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Zgodnie art. 511 kc, jeżeli wierzytelność jest stwierdzona pismem, przelew tej wierzytelności powinien być również pismem stwierdzony.

W razie zatem cesji wierzytelności, na nabywcę przechodzi ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, wszystkie właściwości, przywileje i braki, a więc ustawodawca zakłada identyczność wierzytelności cesjonariusza z wierzytelnością cedenta ( art. 509 § 2 kc ). Co do zasady, nabywca wstępuje w sytuację prawną cedenta.

Jak wskazano powyżej, (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w B. na mocy umowy przelewu wierzytelności z dnia 30 listopada 2017 r. zbył przysługującą mu wobec J. R. wierzytelność na rzecz D. W. OÜ w T. ( Estonia ), który w dniu 10 października 2019 r. zbył przedmiotową wierzytelność na rzecz (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W.. Potwierdzeniem tego są umowy przelewu wierzytelności wraz z załącznikami w postaci listy wierzytelności, w której opisana jest wierzytelność wraz z podaniem numeru umowy pożyczki, daty jej zawarcia, terminu płatności oraz wysokość zadłużenia.

Na skutek przelewu wierzytelności doszło więc do zmiany strony stosunku zobowiązaniowego po stronie wierzyciela, a zatem powód jest legitymowany czynnie do występowania w niniejszym procesie. Znajdujące się w aktach sprawy dokumenty potwierdzają w myśl art. 511 kc, że do zawarcia umowy doszło. Nadto zostało przedłożone przez powoda wezwanie, którym zawiadomił pozwaną o zawarciu umowy cesji z wierzycielem. W myśl art. 515 kc, jeżeli dłużnik, który otrzymał o przelewie pisemne zawiadomienie pochodzące od zbywcy, spełnił świadczenie do rąk nabywcy wierzytelności, zbywca może powołać się wobec dłużnika na nieważność przelewu albo na zarzuty wynikające z jego podstawy prawnej tylko wtedy, gdy w chwili spełnienia świadczenia były one dłużnikowi wiadome. Przepis ten stosuje się odpowiednio do innych czynności prawnych dokonanych między dłużnikiem a nabywcą wierzytelności.

Pożyczkodawca wypełnił w całości swoje zobowiązania wynikające z umowy pożyczki refinansującej z dnia 22 września 2017 r.; poprzednik prawny powoda (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w B. spłacił zadłużenie pozwanej J. R. wobec (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w B. w pełnej wysokości, co wynika wprost z przedstawionego oświadczenia pożyczkodawcy z dnia 10 października 2019 r. Niewątpliwie w świetle treści umowy roszczenie powoda należy zatem uznać za zasadne.

Dodatkowo wskazać należy, że podnoszony zarzut pozwanej J. R., iż poprzednik prawny powoda zastosował w umowie pożyczki zapisy, które miały na celu obejście normy art. 385 ¹ kc jest bezpodstawny i nie zasługuje na uwzględnienie. Przepisy prawa nie zabraniają naliczania kosztów udzielenia pożyczki, co jest powszechne w instytucjach zajmujących się udzielaniem pożyczek i taka praktyka nie stanowi próby obejścia przepisów prawa. Umowa pożyczki ma charakter odpłatny. Ustanowienie prowizji jest więc – co do zasady - zgodne z przepisami prawa. Poprzednik prawny powoda prowadzi działalność gospodarczą w zakresie udzielania pożyczek i udostępnił pozwanej środki finansowe na określony okres czasu. Pożyczkodawcy przysługuje zatem prowizja, która ma stanowić dla pożyczkodawcy wynagrodzenie za koszty związane z umową. Koszty te zostały wskazane w umowie wprost, a nie jako np. sumę bądź iloczyn niedookreślonych składników. Jeżeli pozwana miała wątpliwości co do warunków umowy mogła przed jej zawarciem zasięgnąć porady profesjonalisty.

Podkreślić należy, że pozwana, podnosząc zarzut zastosowania klauzul niedozwolonych przez poprzednika prawnego powoda, nie wskazała żadnej konkretnej klauzuli.

Ustawodawca wymienia następujące przesłanki uznania danego postanowienia za niedozwolone w rozumieniu art. 385 ¹ kc: dane postanowienie umowne jest „nieuzgodnione indywidualnie”; kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Zastrzeżono przy tym, że postanowienia określające główne świadczenia stron, takie jak cena lub wynagrodzenie, mogą zostać uznane za niedozwolone postanowienia umowne tylko wówczas, gdy zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. W celu ustalenia, czy konkretne postanowienie umowne należy kwalifikować jako „nieuzgodnione indywidualnie”, należy zbadać, czy konsument miał na treść danego postanowienia „rzeczywisty wpływ” ( art. 385 ¹ § 3 zd. 1 kc ). W szczególności ustawodawca zwraca uwagę na niebezpieczeństwo „nieuzgodnionego indywidualnie” charakteru postanowienia umowy przejętego z wzorca umownego. Kontroli podlegają zatem nieuzgodnione indywidualnie: postanowienia umowne przejęte z wzorca umownego bądź też nie ( w przypadku umowy zawartej bez użycia wzorca umownego chodzi o te, które nie były przez strony negocjowane ) oraz postanowienia wzorców umownych.

Ciężar dowodu spoczywa oczywiście na tym, kto z okoliczności indywidualnego uzgodnienia treści postanowienia lub braku takiego uzgodnienia wyciąga skutki prawne ( art. 6 kc ). W sporze wynikłym w obrocie konsumenckim to najczęściej przedsiębiorcy zależy na wykazaniu faktu indywidualnego uzgodnienia. Na konsumencie zaś ciąży jedynie wymóg wykazania, że zaskarżone przez niego postanowienie jest przejęte z wzorca umowy, bez konieczności dowodzenia, że zostało mu narzucone z pominięciem indywidualnego uzgodnienia . Domniemanie z art. 385 ¹ § 4 kc, nie obejmuje oczywiście postanowień samej umowy. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest organem rozstrzygającym o tym, czy postanowienie wzorca umownego jest niedozwolone. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zakazuje wykorzystywania danej klauzuli, zbadawszy przesłanki uznania postanowienia za niedozwolone z art. 385 ¹ § 1 kc ( art. 23b ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów ). Zgodnie z art. 23d cyt. ustawy, prawomocna decyzja o uznaniu postanowienia wzorca umowy za niedozwolone jest skuteczna wobec przedsiębiorcy, co do którego stwierdzono stosowanie niedozwolonego postanowienia umownego oraz wobec wszystkich konsumentów, którzy zawarli z nim umowę na podstawie wzorca wskazanego w decyzji.

Okoliczności niniejszej sprawy nie uzasadniają również poglądu, by postanowienia umowy w przedmiocie prowizji miały na celu obejście prawa lub były sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i naruszały normę art. 58 § 2 kc. Należy podkreślić, iż poprzednik prawny powoda na podstawie umowy pożyczki przekazał pozwanej do dyspozycji kwotę 2000,00 zł w zamian za określoną w umowie prowizję. Powód był uprawniony do obciążenia pozwanej prowizją we wskazanej w umowie wysokości. Dodatkowo wskazać należy, że koszty związane z umowy pożyczki nie przekraczają maksymalnej kwoty pozaodsetkowych kosztów kredytu i zostały ustalone zgodnie z art. 36a ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Przepis ten wprowadził pojęcie limitu pozaodsetkowych kosztów w związku z określoną umową kredytu konsumenckiego. Limit pozaodsetkowych kosztów kredytu, określono jako pewien pułap wyliczany na podstawie całkowitej kwoty kredytu. Całkowita kwota kredytu to maksymalna suma środków pieniężnych, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt. Maksymalną kwotę kredytu oblicza się według wzoru: (...) ≤ (K x 25%) + ( K x x 30%), w którym poszczególne symbole oznaczają: (...) maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu, K – całkowitą kwotę kredytu, n – okres spłaty wyrażony w dniach, R – liczbę dni w roku. Wskazać należy, że ustalona przez pierwotnego wierzyciela prowizja w wysokości nie przewyższa maksymalnej kwoty pozaodsetkowych kosztów kredytu. Ponadto zgodnie z art. 36a ust. 2 cyt. ustawy, pozaodsetkowe koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogą być wyższe od całkowitej kwoty kredytu. Jak wynika z umowy pożyczki z dnia 13 lipca 2018 r. pozaodsetkowe koszty w niej wskazane nie przekraczają całkowitej kwoty udzielonej pożyczki w wysokości 2000,00 zł.

W związku z powyższym Sąd uwzględnił powództwo w całości co do należności głównej tj. kwoty 3528,81 zł, z tym że:

- kwotę 2573,00 zł z odsetkami maksymalnymi za opóźnienie od dnia 7 listopada 2017 r. ( termin spłaty pożyczki wynikający z umowy z dnia 22 września 2017 r. – 6 listopada 2017 r. ) do dnia zapłaty;

- kwotę 955,81 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 23 lipca 2020 r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałym zakresie.

Wskazać należy, że – jak wynika z treści pozwu – kwota 955,81 zł stanowi sumę skapitalizowanych odsetek za opóźnienie.

Stosownie do art. 482 § 1 kc od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, co oznacza, że od kwoty 955,81 zł przysługują powodowi wyłącznie odsetki ustawowe za opóźnienie, a nie odsetki maksymalne za opóźnienie, a nadto, iż żądanie ich zapłaty jest usprawiedliwione dopiero od dnia wytoczenia powództwa w elektronicznym postępowaniu upominawczym tj. od dnia 23 lipca 2020 r.

O kosztach procesu Sąd orzekł stosownie do art. 100 kpc, obciążając nimi w całości pozwaną. Sąd miał bowiem na uwadze, że powództwo zostało oddalone jedynie w nieznacznej części. Sąd zasądził zatem od pozwanej na rzecz powoda łącznie kwotę 1117,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 200,00 zł ( 50,00 zł w (...) + 150,00 zł opłata uzupełniająca ) tytułem opłaty sądowej od pozwu oraz kwotę 917,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa w stawce zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych przy uwzględnieniu wartości przedmiotu sporu.

Sąd nie znalazł również przesłanek do uwzględnienia wniosku pozwanej J. R. i rozłożenia niniejszego świadczenia na raty. W pierwszej kolejności wskazać należy, że niewątpliwie, wniosek taki - co do zasady - uznać należy za dopuszczalny. Stosownie bowiem do art. 320 kpc w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie.

Pozwana J. R. dobrowolnie zaciągnęła pożyczkę, której świadomie nie spłacała. Pozwana wskazała, że wzięła wiele pożyczek. Nie potrafiła wyjaśnić jaki był pierwotny cel pożyczek, gdyż kolejne brała na spłatę poprzednich. Brak terminowych spłat pozwana uzasadniała stanem zdrowia co uniemożliwia jej podjęcie dodatkowej pracy. Sąd nie neguje, że obecnie sytuacja materialna pozwanej nie jest łatwa, lecz wynika to z faktu spłaty wielu zobowiązań. Pozwana jest właścicielem domu jednorodzinnego, w którym mieszka sama. Otrzymuje emeryturę w stosunkowo znacznej wysokości tj. 4900 złotych brutto, z tym, że po potrąceniach komorniczych otrzymuje 2800 złotych. Obecne zadłużenie pozwanej według jej obliczeń wynosi około 70 - 80 tysięcy złotych. Dodatkowo, poza potrąceniami komorniczymi spłaca dobrowolnie miesięcznie około 1680 złotych na poczet swojego zadłużenia w stosunku do różnych podmiotów.

Pozwana, z uwagi na swoje postępowanie, nie zasługuje więc na potraktowanie w uprzywilejowany sposób, w szczególności wskazać należy, że brak środków na spłatę zadłużenia nie może zwalniać strony z zaciągniętego zobowiązania. Podkreślić należy, że pomimo deklaracji spłaty zadłużenia w ratach, nie podjęła żadnych czynności w tym kierunku i od czasu otrzymania odpisu pozwu, pomimo uznania roszczenia, nie podjęła spłaty zadłużenia.

Z powyższym względów, Sąd nie uwzględnił również wniosku pozwanej o nieobciążanie jej kosztami procesu, w którym powołała się na treść art. 102 kpc. Przepis ten stanowi, że w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. W przedmiotowej sprawie nie ujawnił się wypadek szczególnie uzasadniony. Stwierdzić bowiem należy, że to niesumiennie i oczywiście niewłaściwe postępowanie pozwanej doprowadziło do zainicjowania procesu i powstania związanych z nim kosztów. Pozwana, z uwagi na swoje postępowanie, nie zasługuje więc na potraktowanie w uprzywilejowany sposób, a w rezultacie na zwolnienie jej z obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi.