Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Ciechanowie

UZASADNIENIE

Powód małoletni P. K. reprezentowany przez przedstawicieli ustawowych I. K. i D. K. (1) ( data stempla operatora pocztowego ) wniósł w dniu 8 lutego 2019 r. ( data stempla operatora pocztowego ) pozew do Sądu Rejonowego w Ciechanowie przeciwko pozwanemu (...) Szpitalowi Wojewódzkiemu w C., żądając zasądzenia na swoją rzecz kwoty 50000,00 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wytoczenia powództwa do dnia za dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwany (...) Szpital Wojewódzki w C. w odpowiedzi na pozew wnosił o oddalenie powództwa w całości, zawiadomienie (...) S.A. w W. o toczącym się postępowaniu, oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego.

(...) S.A. w W. nie zgłosił przystąpienia do niniejszego procesu w charakterze interwenienta ubocznego po stronie pozwanej.

W toku sprawy strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 6 czerwca 2016 r. I. K. urodziła w (...) Szpitalu Wojewódzkim w C. P. K. metodą cięcia cesarskiego. Noworodek urodził się zdrowy; waga urodzeniowa wynosiła 3030 g, punktacja w skali A. w pierwszej minucie wynosiła 9 punktów, zaś w trzeciej i później – 10 punktów. Planowany wypis matki z dzieckiem przypadał na dzień 9 czerwca 2016 r. W czwartej dobie życia noworodka nastąpiło nagłe pogorszenie stanu zdrowia dziecka. Wypis matki z dzieckiem do domu został wstrzymany z powodu obserwowanego u dziecka stolca z domieszką krwi i śluzu. Następnie u dziecka pojawiła się gorączka i objawy stanu zapalnego. Dziecku zostały wykonane następujące badania: krew na posiew, USG jamy brzusznej i przestrzeni zaotrzewnowej, badanie (...). Wynik tego badania był wysoki, znacznie przekraczający normę. Małoletniemu P. K. wdrożono antybiotykoterapię. Pobrany od noworodka posiew kału był dodatki. Pobyt w szpitalu został przedłużony z uwagi na infekcję – zakażenie drobnoustrojem Salmonella. U matki dziecka I. K. posiewy w kierunku Salmonelli, S. były ujemne. Po leczeniu stan noworodka poprawił się. Matka wraz z noworodkiem zostali wypisani ze szpitala dopiero w dniu 24 czerwca 2016 r., w 19 dobie życia w stanie dobrym, z normalizacją parametrów stanu zapalnego. Noworodek w dniu wypisu posiadał masę ciała 2850 g, tj. niższą niż urodzeniowa ( akta Wojewódzkiej Komisji do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych k. 91 – 213, opinia Katedry Medycyny Sądowej Wydziału Nauk Medycznych (...) w O. w zakresie pediatrii i neonatologii k. 280 – 297, zeznania świadków D. K. (2) k. 222 - 223, E. P. k. 223 – 224, P. G. k. 243 – 245, zeznania przedstawicieli ustawowych małoletniego powoda I. K. k. 224 – 225, 358, D. K. (1) k. 225 – 225 v, 358 v).

W czerwcu 2016 r. na oddziale neonatologicznym i ginekologicznym (...) Szpitala Wojewódzkiego w C. miały miejsce zakażenia pałeczkami salmonelli. W dniu 9 czerwca 2016 r. szpital zgłosił do (...) w C. ognisko epidemiczne ( salmonella infantis ). Mimo podejmowanych działań profilaktycznych przez personel oddziału neonatologicznego doszło do przejściowego zamknięcia tego oddziału, w którym pozostały jedynie leczone dzieci, u których stwierdzono obecność salmonelli. Dzieci te były leczone prawidłowo. Zamknięty został również oddział położniczo – ginekologiczny, który jest integralnie związany z oddziałem neonatologicznym, gdyż zakażenie pałeczkami rodzaju Salmonella prowadzi do ciężkich zachorowań, szczególnie u noworodków, u których może przybierać ciężki przebieg. Przeprowadzone dochodzenie epidemiologiczne wykazało, że najbardziej prawdopodobną przyczyną przeniesienia zakażenia pałeczkami salmonella infantis było nie przestrzeganie procedur higienicznych, nieprawidłowości w sposobie postępowania z gotowymi mieszkankami dla niemowląt oraz nosicielstwo pałeczek salmonella infantis stwierdzone u trzech osób personelu oddziału nenonatologicznego. Najprawdopodobniej do pierwszego zakażenia na tym oddziale doszło już na koniec maja 2016 r. Jednak objawy u noworodków początkowo nie były kojarzone przez personel medyczny z zakażeniem pałeczkami salmonella, wiązano je z niedoborem żelaza. Ostatecznie źródło zakażenia nie zostało wykryte. Nosicielstwo salmonella infantis wykryto u trzech pracowników z oddziału, z których jeden dodatkowo pracuje na dyżurach w szpitalu w O.. Do przenoszenia zakażenia w obrębie szpitala przyczyniło się nie przeprowadzanie procedur sprzątania i dezynfekcji miejsc dotykowych przez personel sprzątający. Również na oddziale w tym okresie pojawiała się nadmierna liczba osób odwiedzających, w tym dzieci ( akta Wojewódzkiej Komisji do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych k. 91 – 213 ).

Szczep zidentyfikowany na oddziale neonatologicznym Szpitala w C. w 2016 r. jest to typ pospolity nie dający groźnych powikłań. Po tej sytuacji w szpitalu wzmożone zostały działania zapobiegające. Odwiedzających pacjentki na oddziale w tym okresie było za dużo, byli upominali przez personel medyczny. W odwiedziny przychodziły również dzieci poniżej 12 lat. Dzieci te w 50 % przechodzą salmonellozę bezobjawowo i mogą być nosicielami. Odwiedzający nie stosowali się do zasad przekazywanych przez personel medyczny, często nie zachowywali higieny rąk. Smoki i butelki, w których podawane jest mleko w celu dokarmiania są jednorazowe i po podaniu powinny zostać zutylizowane. Każda pacjentka zostaje pouczona, ze po dokarmieniu ma zwrócić resztę mleka pielęgniarkom lub zutylizować według pouczenia. Pierwsze objawy salmonelli u noworodka to mniejsza aktywność, leniwe ssanie piersi. Może też pojawić się krew w stolcu. Przy wykonywaniu cięcia cesarskiego dziecko może połknąć krew, którą potem wydala, lub może uszkodzić brodawkę, wtedy również ta krew się pojawia. Krew w kale może pojawić się również wskutek niewystarczającej dawki witaminy K, która jest podawana noworodkom w pierwszej godzinie po porodzie. Dopiero po wykluczeniu wszystkich standardowych przyczyn krwi w kale noworodka zlecany jest posiew kału i krwi. Nie u wszystkich dzieci na oddziale wykryto salmonellozę. Zakażeni na oddziale – lekarz, położona i salowa nie byli źródłem tego zakażenia – stwierdzono u nich zakażenie wtórne ( zeznania świadków D. K. (2) k. 222 - 223, E. P. k. 223 - 224 ).

Salmonella jest najczęściej bakterią odzwierzęcą typową dla zwierząt gospodarskich, w szczególności drobiu. Żyje w ich przewodzie pokarmowym i z odchodami tych zwierząt jest wydalana do środowiska. Najczęstszą drogą zakażenia jest tzw. pokarmowa. Człowiek spożywa zakażony salmonellą pokarm. Najczęściej pierwsza formą zakażenia jest nosicielstwo, wtedy gdy bakteria umiejscawia się w przewodzie pokarmowym, ale nie daje objawów zakażenia. Nosiciel może zarażać osoby w swoim otoczeniu. Salmonella infantis jest najłagodniejszą formą, która rzadko daje cięższe objawy zakażenia. Bakteria przenosi się między ludźmi przez kontakt bezpośredni lub pośredni za pośrednictwem skażonych przedmiotów. Małoletni P. K. nie miał biegunki, co było dobrym rokowaniem, gdyż biegunka może być groźna dla noworodka, może prowadzić do odwodnienia i uszkodzenia jelita. Stan nosicielstwa w przypadku salmonelli związany jest z otoczeniem. Jeżeli jest to środowisko wiejskie, gdzie jest drób i inne zwierzęta gospodarskie to procent nosicieli jest większy niż w mieście. Większy procent nosicielstwa występuje również u dzieci w wieku szkolnym i przedszkolnym. Dziecko nie poniosło żadnego uszczerbku na zdrowiu wynikającego z obecności bakterii w organizmie. W szpitalu nie ma możliwości całkowitego wyeliminowania ryzyka zakażenia, w przypadku gdy osoba, która nosi bakterię nie ma żadnych objawów. Bakterii nie przenosi się drogą kropelkową. Salmonella infantis rzadko wywołuje objawy chorobowe ( zeznania świadka P. G. k. 243 - 245 ).

Podczas pobytu małoletniego P. K. wraz z matką w szpitalu pacjentki były przenoszone między pokojami. Dziecko było dokarmiane od następnego dnia po porodzie. Mieszanki mleczne przygotowywane były przez pielęgniarki. Po wizycie osoby z sanepidu na oddziale rozpoczęło się sprzątanie. Przed kontrolą reżim sanitarny nie był ściśle stosowany przez personel medyczny. Dopiero po przeniesieniu na patologię ciąży I. K. otrzymała płyn do dezynfekcji, kosze na rzeczy czyste i brudne, na pieluchy oraz inne rzeczy. Posiew z kału był robiony kilkukrotnie, zarówno dzieciom, jak i matkom. Przy wypisie ze szpitala zalecono ograniczenie kontaktów małoletniego P. K. z innymi osobami przez okres sześciu miesięcy z uwagi na obniżoną odporność dziecka. I. i D. K. (1) mają starsze dziecko, wówczas w wieku 4 lat. Koniecznym zatem było zachowanie w domu podwyższonego rygoru higienicznego. W ich domu przeprowadzona została kontrola z sanepidu; wszyscy domownicy zostali przebadani na obecność salmonelli. U nikogo nie stwierdzono nosicielstwa. Ostatni raz badanie na obecność kolonii baterii wykonane zostało u małoletniego P. K. w kwietniu 2017 r. i dało ono wynik negatywny. Jego rodzice w związku z tym ograniczyli kontakty towarzyskie, z uwagi na słabszą odporność dziecka po przebytej chorobie. W okresie, gdy małoletni P. K. wraz z matką przebywał w szpitalu, jego ojciec D. K. (1) nie pracował, sprawował opiekę nad starszym dzieckiem ( zeznania przedstawicieli ustawowych małoletniego powoda I. K. k. 224 – 225, 358, D. K. (1) k. 225 – 225 v, 358 v ).

Brak jest danych, które wskazywałyby, że po wypisie ze szpitala u P. K. występowały jakiekolwiek nieprawidłowości w rozwoju. Wyniki badań dokonanych po wyjściu małoletniego ze szpitala wskazywały na bezobjawowe nosicielstwo. Z uwagi, iż większość zakażeń bakterią salmonelli ma przebieg samoograniczający się, leczenie jest głownie objawowe. W przypadku postaci żołądkowo – jelitowej polega przede wszystkich na uzupełnianiu strat wodno – elektrolitowych, utrzymywaniu bieżącego zapotrzebowania na płyny i zapobieganiu powikłaniom wynikającym z uszkodzenia błony śluzowej. U dzieci poniżej trzeciego miesiąca życia stosuje się nawadnianie dożylne i kontynuowane jest karmienie piersią. Przerwa w karmieniu u dzieci odwodnionych nie powinna przekraczać 4 - 6 godzin od rozpoczęcia intensywnego nawadniania. Zalecenie dotyczące podawania antybiotyku jest konieczne dla dzieci do trzeciego miesiąca życia. Zastosowanie antybiotyków zwiększa niebezpieczeństwo przejścia ostrego zakażenia w stan bezobjawowego nosicielstwa. Nosicielstwo salmonelli nie jest rzadkością, u około 45 % dzieci poniżej 5 lat, jak również 5 % dzieci starszych i osób dorosłych po przebyciu zakażenia nadal będzie wydalać Salmonella w stolcu przez przynajmniej 12 tygodni. Po roku nosicielstwo będzie dotyczyć 1 % pacjentów. Nosicielstwo jest zasadniczo bezobjawowe i nieszkodliwe dla dziecka. Zazwyczaj po pewnym okresie dochodzi do wygaśnięcia nosicielstwa Salmonella. Przy zakażeniu należy zachowywać wysokie standardy higieniczne, aby nie doszło do zakażenia domowników. Sposób leczenia małoletniego P. K. podczas pobytu w szpitalu był prawidłowy, co skutkowało szybką poprawą stanu zdrowia. Przebyte przez P. K. zakażenie pałeczkami Salmonelli skutkowało przedłużeniem pobytu w szpitalu o dwa tygodnie, koniecznością przyjmowania antybiotyków w tym czasie oraz bezobjawowym nosicielstwem. Tego typu dolegliwości z reguły nie powodują żadnych ujemnych, długotrwałych następstw na zdrowiu dziecka ( opinia Katedry Medycyny Sądowej Wydziału Nauk Medycznych (...) w O. w zakresie pediatrii i neonatologii k. 280 - 297 ).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zebranych w sprawie dokumentów, a w szczególności dokumentacji medycznej ( k. 64 – 90 ), dokumentacji Wojewódzkiej Komisji ds. spraw orzekania o Zdarzeniach Medycznych ( k. 91 – 213 ), zeznań świadków D. K. (2) ( k. 222 – 223 ), E. P. ( k. 223 – 224 ), P. G. ( k. 243 – 245 ), przedstawicieli ustawowych małoletniego powoda I. K. i D. K. (1) ( k. 224 – 225, 358, 225 – 225 v, 358 v) oraz opinii Katedry Medycyny Sądowej Wydziału Nauk Medycznych (...) w O. z zakresie pediatrii i neonatologii ( k. 280 – 297 ). Powyższe dokumenty, opinia, zeznania świadków, jak i zeznania przedstawicieli ustawowych małoletniego powoda nie budzą wątpliwości Sądu. W ocenie Sądu zeznania świadka doktor D. K. (2), jak również pielęgniarki oddziałowej E. P., są rzetelne i prawdziwe, oparte na faktycznej sytuacji na oddziale w tamtym okresie oraz szczegółowej wiedzy medycznej. Należy podkreślić, że w stanowisku przedstawicieli ustawowych powoda, jak również świadków występują pewne rozbieżności, dotyczące przestrzegania reżimów sanitarnych i opieki nad pacjentkami na oddziale. Jednakże, Sąd w tym miejscu pragnie podkreślić, iż za rzetelnością i prawdziwością zeznań świadków przemawia przede wszystkich fakt, że wskazują w swoich zeznaniach na pewne nieprawidłowości związane z funkcjonowaniem oddziału, mimo iż obie były wówczas zatrudnione w pozwanym szpitalu, w oddziale, w którym przebywał małoletni powód. Tym samym Sąd nie neguje zeznań rodziców małoletniego powoda, które to przedstawiają obraz tamtego zdarzenia z innej perspektywy. Zeznania świadka P. G. dotyczą postępowania pozwanego szpitala po wykryciu zakażanie salmonellą. Szczególne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy ma opinia Katedry Medycyny Sądowej Wydziału Nauk Medycznych (...) w O. w zakresie pediatrii i neonatologii sporządzona w niniejszej sprawie. Wskazać należy, że nie była ona kwestionowana w toku procesu przez którąkolwiek ze stron. Wnioski zawarte w opinii są należycie uzasadnione. Podkreślić należy, że w pokreślono, że leczenie małoletniego powoda po wykryciu u niego bakterii przeprowadzone przez pozwany szpital było prawidłowe, zgodne z obowiązującymi wówczas zaleceniami i procedurami. Opinia ta została sporządzona w sposób rzetelny, prawidłowy, wyczerpujący, a nadto zgodnie z postawioną tezą postanowienia. Zespół biegłych sporządził swoją opinię wykorzystując zebrany w sprawie materiał dowodowy, zeznania świadków, jak i przedstawicieli ustawowych powoda. Sąd ustalając przyczynę zakażenia noworodka na oddziale szpitalnym opierał się przede wszystkim na orzeczeniu Wojewódzkiej Komisji do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych w W.. Ostatecznie, po przeprowadzonym dochodzeniu epidemiologicznym nie został wykryty „pacjent zero”, a zatem nie zostało określone źródło zakażenia. Jednak w orzeczeniu tym wskazane zostały najbardziej prawdopodobne przyczyny pojawienia się bakterii na oddziale.

Sąd zważył, co następuje:

Przedstawiciele ustawowi małoletniego powoda P. K. – matka I. K. oraz ojciec D. K. (1), domagali się zapłaty kwoty 50000,00 zł tytułem zadośćuczynienia w związku z doznaną przez powoda małoletniego P. K. krzywdą w postaci narażenia go przez (...) Szpital Wojewódzki w C. na roztrój zdrowia w postaci zakażenia wówczas czterodniowego noworodka bakterią salmonella infantis.

Przedstawiciele ustawowi małoletniego powoda roszczenie wywodzą z treści art. 444 § 1 kc w zw. z art. 445 § 1 kc, zgodnie z którymi w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Ustawodawca nie sprecyzował w nich jednak konkretnych mierników czy zasad ustalania wysokości zadośćuczynienia, pozostawiając tę kwestię swobodnemu uznaniu sędziowskiemu.

W orzecznictwie sądowym ugruntował się, aprobowany także przez piśmiennictwo, pogląd o kompensacyjnym charakterze zadośćuczynienia pieniężnego przewidzianego w art. 445 § 1 kc, tj. uznający je za sposób naprawienia szkody niemajątkowej, wyrażającej się krzywdą w postaci doznanych cierpień fizycznych i psychicznych ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 1968 r. w sprawie I PR 175/68, uchwała pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 1973 r. w sprawie III CZP 37/73 ). Wysokość odpowiedniej sumy, której przyznanie przewiduje art. 445 § 1 kc, zależy więc przede wszystkim od rozmiaru doznanej przez poszkodowanego krzywdy, ustalonej przez sąd przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności sprawy. O rozmiarze należnego zadośćuczynienia pieniężnego powinien więc decydować w zasadzie stopień cierpień fizycznych i psychicznych poszkodowanego. Natomiast w wyroku z dnia 29 września 2004 r. w sprawie II CK 531/03 Sąd Najwyższy podkreślił, że zadośćuczynienie należne osobie pokrzywdzonej deliktem ma na celu złagodzenie doznanych cierpień fizycznych i moralnych. Wysokość zadośćuczynienia musi zatem pozostawać w zależności od intensywności tych cierpień, czasu ich trwania, ujemnych skutków zdrowotnych, jakie osoba poszkodowana będzie zmuszona znosić w przyszłości. Podobnie w wyrokach z dnia 18 kwietnia 2002 r. w sprawie II CKN 605/00 oraz z dnia 9 listopada 2007 r. w sprawie V CSK 245/07 Sąd Najwyższy wskazał, że w przypadku uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia należy uwzględniać czynniki obiektywne: czas trwania, stopień intensywności cierpień fizycznych i psychicznych, nieodwracalność skutków urazu ( kalectwo, oszpecenie ), rodzaj wykonywanej pracy, szanse na przyszłość, wiek poszkodowanego, a także czynniki subiektywne: poczucie nieprzydatności społecznej, bezradność życiową.

Podstawę faktyczną roszczenia stanowi natomiast tzw. błąd medyczny. Przesłankami odpowiedzialności placówki medycznej na podstawie art. 430 kc w zw. z art. 415 kc są: wyrządzenie szkody przez personel medyczny, zawinione działanie lub zaniechanie tego personelu, normalny związek przyczynowy pomiędzy tym działaniem lub zaniechaniem, a wyrządzoną szkodą oraz spowodowanie szkody przy wykonywaniu powierzonej czynności, przy czym do przypisania odpowiedzialności odszkodowawczej wystarczy choćby najmniejszy stopień winy. Powołany przepis statuuje odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego za szkody wyrządzone osobie trzeciej przez podwładnego z jego winy. Zaznaczyć jednak należy, że sama placówka medyczna ponosi odpowiedzialność w przypadku winy podwładnego, rozumianej zgodnie z treścią art. 415 kc, a nie jest wymagane wykazanie przez poszkodowanego winy po stronie placówki medycznej, gdyż odpowiada ona za zasadzie ryzyka w sposób bezwzględny, wyłączający możliwość ekskulpacji. Przyjęcie odpowiedzialności podmiotu leczniczego na podstawie powyższego przepisu wymaga więc uprzedniego stwierdzenia, iż jego pracownik wyrządził szkodę w sposób zawiniony i odpowiada z tego tytułu na zasadach ogólnych ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2011 r. w sprawie IV CSK 308/10 ). Zgodnie z treścią art. 6 kc na stronie powodowej ciąży obowiązek wykazania przesłanek tak określonej odpowiedzialności.

Zgodnie z art. 415 kc, kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia, zaś stosownie do art. 430 kc, kto na własny rachunek powierza wykonanie czynności osobie, która przy wykonywaniu tej czynności podlega jego kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną z winy tej osoby przy wykonywaniu powierzonej jej czynności. Komentowany przepis wprowadza konstrukcję odpowiedzialności za winę podwładnego. Jest to odpowiedzialność na zasadzie ryzyka, ale jej warunkiem jest wina podwładnego przy wyrządzeniu szkody osobie trzeciej. Zasadniczą przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej według tego przepisu jest zatem wyrządzenie szkody przez personel medyczny zawinionym działaniem lub zaniechaniem, przy czym za wystarczający uznaje się choćby najmniejszy stopień winy.

Zgodnie z powszechnie przyjętym poglądem zakład opieki zdrowotnej ( szpital ) ponosi więc odpowiedzialność za błędy organizacyjne i zaniedbania personelu medycznego oraz za naruszenie standardów postępowania i procedur medycznych przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych, skutkiem czego są poważne szkody doznane przez pacjenta.

Wskazać również należy, że w tzw. procesach odszkodowawczych lekarskich nie jest konieczne wykazywanie istnienia związku przyczynowego między działaniem ( zaniechaniem ) personelu służby zdrowia a szkodą pacjenta w stopniu pewnym i stanowczym, lecz wystarczy istnienie związku o odpowiednim stopniu prawdopodobieństwa. Temu służy konstrukcja dowodu prima facie czyli sposobu dowodzenia opartego na domniemaniach faktycznych ( art. 231 kpc ), którego wynikiem jest ustalenie wysokiego prawdopodobieństwa wystąpienia szkody w następstwie określonego zdarzenia sprawczego. Dla zastosowania wnioskowania prima facie konieczne jest wykazanie faktów stanowiących podstawę domniemania faktycznego, które pozwalają na wnioskowanie o prawdopodobieństwie zawinionego działania personelu medycznego szpitala i jego związku przyczynowego ze szkodą i krzywdą po stronie powoda, którego wynikiem jest ustalenie wysokiego prawdopodobieństwa wystąpienia szkody w następstwie określonego zdarzenia sprawczego Należy jednak podkreślić, że dowód taki nie wystarcza, w razie wykazania okoliczności uprawdopodobniającej inną przyczynę szkody ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2012 r. w sprawie II CSK 402/11, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2014 r. w sprawie V CSK 353/13, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 2015 r. w sprawie V CSK 357/14, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2000 r. w sprawie V CKN 34/00, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 2004 r. w sprawie I CK 653/04, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2007 r. w sprawie V CSK 477/06, wyrok Sądu Najwyższego z dnia z 2 czerwca 2010 r. w sprawie III CSK 245/09 ).

Jak wskazano powyżej, szczególne znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy ma opinia Katedry Medycyny Sądowej Wydziału Nauk Medycznych (...) z zakresu pediatrii i neonatologii. Niewątpliwie opinia ta stanowi tylko pomoc dla sądu i - jak wielokrotnie było wyjaśniane w orzecznictwie i doktrynie - nie mogą zastąpić ani ustaleń faktycznych ani decydować o spełnieniu przesłanek prawnych. W wyrokach Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2010 r. w sprawie CSK 287/09 oraz z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie IV CKN 1763/00 podkreślono, że w sprawach o niedołożenie należytej staranności przez lekarza, a taka powinność na nim spoczywa (art. 355 § 1 kc ), sąd dla ustalenia winy personelu medycznego korzysta z wiadomości specjalnych posiadanych przez biegłych. Opinią biegłych nie jest jednak związany w zakresie, który jest zastrzeżony do wyłącznej kompetencji sądu, to znaczy do oceny, czy spełniona jest przesłanka obiektywna i przesłanki subiektywne winy. Zadaniem biegłego zasadniczo nie jest więc poszukiwanie dowodów i okoliczności mających uzasadniać argumentację stron procesu, lecz dokonanie oceny przedstawionego materiału z perspektywy posiadanej wiedzy naukowej, technicznej lub branżowej i przedstawienie sądowi danych ( wniosków ) umożliwiających poczynienie właściwych ustaleń faktycznych i właściwą ocenę prawną znaczenia zdarzeń, z których strony wywodzą swoje racje. Opinia biegłego, zgodnie z art. 278 kpc, służy stworzeniu sądowi możliwość prawidłowej oceny materiału procesowego w wypadkach, kiedy ocena ta wymaga wiadomości specjalnych tj. wiedzy wykraczającej poza objętą zakresem wiedzy powszechnej. Podkreślenia wymaga, że żadna ze stron procesu nie wniosła zarzutów do treści sporządzonej przez biegłych opinii, co pozwala na przyjęcie, że jej nie zakwestionowały.

Powszechnie przyjmuje się, że postępowanie lekarza bądź innego personelu medycznego w danej sytuacji należy oceniać z uwzględnieniem całokształtu okoliczności istniejących w chwili dokonywania zabiegu medycznego, a zwłaszcza tych danych, którymi lekarz dysponował albo mógł dysponować, mając na uwadze wymagania aktualnej wiedzy i nauki medycznej oraz powszechnie przyjętej praktyki lekarskiej ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 2002 r. w sprawie V KK 33/02 ). Oznacza to, że jeżeli zachowanie lekarza przy dokonywaniu zabiegu medycznego odbiega na niekorzyść od przyjętego, abstrakcyjnego wzorca postępowania lekarza, przemawia to za jego winą w razie wyrządzenia szkody. Wzorzec jest budowany według obiektywnych kryteriów takiego poziomu fachowości, poniżej którego postępowanie danego lekarza należy ocenić negatywnie. Właściwy poziom fachowości wyznaczają wspomniane powyżej kwalifikacje ( specjalizacja, stopień naukowy ), posiadane doświadczenie ogólne i przy wykonywaniu określonych zabiegów medycznych, charakter i zakres dokształcania się w pogłębianiu wiedzy medycznej i poznawaniu nowych metod leczenia. O zawinieniu lekarza może zdecydować nie tylko zarzucenie mu braku wystarczającej wiedzy i umiejętności praktycznych, odpowiadających aprobowanemu wzorcowi należytej staranności, ale także niezręczność i nieuwaga przeprowadzanego zabiegu, jeżeli oceniając obiektywnie nie powinny one wystąpić w konkretnych okolicznościach. Nie chodzi zatem o staranność wyższą od przeciętnej wymaganą wobec lekarza, jak to formułuje się w niektórych wypowiedziach, lecz o wysoki poziom przeciętnej staranności każdego lekarza jako staranności zawodowej ( art. 355 § 2 kc ) i według tej przeciętnej ocenianie konkretnego zachowania. Dla przyjęcia istnienia związku przyczynowego w tej kategorii spraw, powinno zostać ustalone istnienie odpowiednio wysokiego stopnia prawdopodobieństwa pomiędzy działaniem (zaniechaniem) sprawcy a powstałą szkodą. Nie oznacza to jednak przyjęcia absolutnej odpowiedzialności lekarza za wszelkie zjawiska w sferze zdrowia, które dotknęły pacjenta po zabiegu. Wysokie wymagania stawiane lekarzowi (personelowi medycznemu) nie oznaczają jego odpowiedzialności za wynik (rezultat) leczenia, ani odpowiedzialności na zasadzie ryzyka. Lekarz odpowiada na zasadzie winy, którą można mu przypisać tylko w wypadku wystąpienia jednocześnie elementu obiektywnej i subiektywnej niewłaściwości postępowania. Element obiektywny łączy się z naruszeniem reguł wynikających z zasad wiedzy medycznej, doświadczenia i deontologii, i w jego ramach mieści się tzw. błąd lekarski, przez który rozumie się naruszenie obowiązujących lekarza reguł postępowania, oceniane w kontekście nauki i praktyki medycznej. Element subiektywny odnosi się do zachowania przez lekarza staranności, ocenianej pod kątem określonego wzorca, standardu postępowania, przy przyjęciu kryterium wysokiego poziomu przeciętnej staranności każdego lekarza, jako jego staranności zawodowej. W nieodłącznym związku z określeniem podstaw odpowiedzialności lekarza pozostaje zjawisko określane mianem ryzyka medycznego. Nawet bowiem przy postępowaniu zgodnym z aktualną wiedzą medyczną i przy zachowaniu należytej staranności nie da się wykluczyć ryzyka powstania szkody. Pojęciem dozwolonego ryzyka jest objęte także niepowodzenie medyczne.

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie nie sposób ustalić jaka była intensywność cierpień czterodniowego wówczas P. K.. Jednakże niewątpliwym jest, iż odczuwane przez dziecko w tamtym okresie dolegliwości spowodowane było zakażeniem bakterią salmonelli podczas pobytu na oddziale neonatologii. Orzecznictwo i doktryna wskazują, że krzywdę należy rozumieć jako cierpienie fizyczne to jest ból i inne dolegliwości, cierpienia psychiczne to jest ujemne uczucia przeżywane w związku z cierpieniami fizycznymi lub następstwami uszkodzenia ciała albo rozstroju zdrowia, niemożności uprawiania określonej działalności, wyłączenia z normalnego życia itp. Zadośćuczynienie pieniężne ma na celu złagodzenie tych cierpień.

W niniejszej sprawie żądanie zawarte w pozwie zostało zgłoszone przez przedstawicieli ustawowych małoletniego powoda. Sam powód jako dziecko nie jest w stanie pamiętać tego jak czuł się podczas zakażenia bakterią salmonelli, gdyż był wtedy kilkudniowym noworodkiem. Jednakże jego rodzice, jako osoby, które były przy nim ( początkowo marka, później również ojciec ) przez cały okres leczenia, jak i powrotu do zdrowia, są w stanie ocenić sytuację zdrowotną dziecka. Zdarzenie to miało niewątpliwie wpływ na życie całej rodziny powoda, bowiem musieli dostosować się do reżimów związanych z zakażeniem, które w pierwszych dniach swojego życia przechodził małoletni powód.

Zgłoszone przez stronę powodową żądanie należy zatem, w świetle powyższych uwag, ocenić w kontekście zaistnienia błędu medycznego. Błąd medyczny w prawie cywilnym rozumiany jest wąsko, mianowicie jako postępowanie sprzeczne z zasadami wiedzy i nauki medycznej w zakresie dla lekarza dostępnym. Jak wskazano powyżej, na lekarzu ( personelu medycznym ) spoczywa bowiem szczególny obowiązek dochowania należytej staranności i powszechnie obowiązujących reguł postępowania według aktualnie obowiązującej wiedzy medycznej. Sformułowanie „w zakresie dla lekarza dostępnym” wyznacza granicę odpowiedzialności z uwagi na możliwość przewidzenia błędu lub zapobieżenie mu, gdyż pomimo dużego postępu medycyny w wielu sferach, nauka niekiedy nie przynosi pozytywnych rozwiązań. Wiedza medyczna powinna być oceniana na dzień nastąpienia błędu, nie zaś na dzień wyrokowania; możliwa jest bowiem sytuacja, w której w okresie między wystąpieniem błędu medycznego a wyrokowaniem powstały nowe rozwiązania, które mogłyby zapobiec powstaniu błędu. Błąd medyczny jest więc kategorią obiektywną, niezależną od indywidualnych cech czy zdolności konkretnego lekarza (personelu medycznego) i od okoliczności, w jakich udziela świadczeń zdrowotnych. Ujęcie to wyłącza z zakresu błędu medycznego zaniedbania oraz uchybienia lekarza ( personelu medycznego ) nie dotyczące sfery fachowej: diagnozy i terapii, lecz mające charakter pomyłek, błędów lub innego rodzaju niedociągnięć o charakterze technicznym bądź organizacyjnym, prowadzących do powstania u pacjenta szkody. W piśmiennictwie prawniczym i medycznym wprowadza się różne podziały i klasyfikacje błędów lekarskich. Wyliczyć można błąd rozpoznania ( tzw. diagnostyczny ), błąd prognozy ( rokowania ) oraz błąd w leczeniu ( terapeutyczny ) ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 27 czerwca 2017 r. w sprawie II CSK 69/17 ).

W kontekście zarzutów strony powodowej uznać należy, że powództwo w niniejszej sprawie oparte jest na konstrukcji błędu w zarówno w procesie diagnostycznym, jak również w funkcjonowaniu całego oddziału. W ocenie strony powodowej małoletni P. K. przebadany został w kierunku zakażenia bakterią salmonella zbyt późno, początkowo nikt nie proponował wykonania takich badań. Jednakże największe zastrzeżenia, strona powodowa, jak również Sąd orzekający w sprawie, ma do braku przestrzegania na oddziale noworodkowym reżimów sanitarnych. Podkreślić również należy w tym miejscu, że również w orzeczeniu Wojewódzkiej Komisji do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych jako prawdopodobna przyczyna powstania ogniska epidemicznego na oddziale wskazana została nienależyta ostrożność personelu w zachowaniu na oddziale reżimów sanitarnych. Przede wszystkim podkreślono, że na oddziale w sposób nieprawidłowy podawane były mieszanki mleczne dla dzieci, jak również występowała w tym okresie zbyt duża liczna osób odwiedzających, które nie przestrzegały podstawowych zasad higieny.

Ustalenie winy lekarza w procesie diagnostycznym wymaga odwołania się do wiadomości biegłych sądowych. Jeżeli zachowanie lekarza odbiega na niekorzyść od przyjętego, abstrakcyjnego wzorca postępowania lekarza, przemawia to za jego winą w razie wyrządzenia szkody. Wzorzec jest budowany według obiektywnych kryteriów takiego poziomu fachowości, poniżej którego postępowanie danego lekarza należy ocenić negatywnie. Właściwy poziom fachowości wyznaczają kwalifikacje zawodowe ( specjalizacja, stopień naukowy ), posiadane doświadczenie, charakter i zakres dokształcania się w pogłębianiu wiedzy medycznej i poznawaniu nowych metod leczenia. O zawinieniu lekarza ( personelu medycznego ) może zdecydować nie tylko zarzucenie mu braku wystarczającej wiedzy i umiejętności praktycznych, odpowiadających aprobowanemu wzorcowi należytej staranności, ale także niezręczność i nieuwaga, jeżeli oceniając obiektywnie nie powinny one wystąpić w konkretnych okolicznościach. Nie chodzi zatem o staranność wyższą od przeciętnej wymaganą wobec lekarza, lecz o wysoki poziom przeciętnej staranności każdego lekarza jako staranności zawodowej.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy oraz kierując się treścią opinii biegłych sądowych uznać należy, że lekarze (...) Szpitala Wojewódzkiego w C., nie popełnili w 2016 r. błędu w sztuce lekarskiej odnośnie diagnostyki, a w konsekwencji zastosowanej terapii w stosunku do małoletniego powoda P. K.. Podkreślić należy, że z opinii biegłych sądowych nie wynikają żadne tego rodzaju nieprawidłowe zaniechania lub działania personelu medycznego pozwanego Szpitala, które pozostawałyby w zależności przyczyno - skutkowej z odczuwanymi przez powoda P. K. cierpieniami fizycznymi będącymi następstwem wdrożonego procesu leczenia. Wskazać należy, że biegli sądowi sporządzający opinię w niniejszej sprawie wskazali, że diagnostyka była przeprowadzona zgodnie z obowiązującymi w 2016 r. zaleceniami i procedurami. Lekarze oddziału neonatologii (...) Szpitala Wojewódzkiego w C. początkowo wykluczyli standardowe przyczyny pojawienia się krwi w kale dziecka i dopiero wówczas zlecili posiew kału i krwi.

W ocenie Sądu, uznać zatem należy, że w okolicznościach sporu działający w imieniu małoletniego powoda jego przedstawiciele ustawowi, nie zdołali wykazać obiektywnie niewłaściwego i zawinionego postępowania personelu medycznego pozwanego Szpitala podczas leczenia powoda. Bezsprzecznie jednak małoletni powód zachorował podczas pobytu na oddziale (...) Szpitala Wojewódzkiego w C.. Z dowodów przeprowadzonych w niniejszej sprawy wynika niepodważalnie, że brak zachowania odpowiednich standardów i zasad higienicznych doprowadził do rozprzestrzeniania się bakterii na oddziale noworodkowym. Nie ulga wątpliwości, że zakażenie bakterią Salmonelli u P. K. było bardzo groźnym zjawiskiem i miało wpływ na jego pierwsze tygodnie życia. Nikt nie jest w stanie ustalić jak czuje się tak małe dziecko w momencie zakażenia, jednak nie ulega wątpliwości, że zastosowana antybiotykoterapia, jak również cały proces leczenia małoletniego powoda miał wpływ na jego pierwsze tygodnie życia. W tym miejscu podkreślić należy, że dziecko wypisane zostało do domu z masą mniejszą niż urodzeniowa, po prawie trzech tygodniach po urodzeniu zamiast po czterech dniach, co było standardem na oddziale. Również tak zdecydowanie wydłużony pobyt dziecka szpitalu z matką miał znaczący wpływ na pierwsze dni życia małoletniego, jak również całej jego rodziny. W tym miejscu nie sposób również nie podkreślić, że po powrocie do domu matki z małoletnim P. K., życie ich rodziny musiało zostać dostosowane do powoda, bowiem przy wyjściu ze szpitala rodzice poinformowani zostali, że dziecko będzie miało obniżoną odporność przez okres około pół roku. Pomimo iż nie sposób w niniejszej sprawie stwierdzić, aby powód poniósł trwały uszczerbek na zdrowiu w związku z zakażeniem bakterią Salmonelli lub, że zakażenie to będzie wywoływało u powoda negatywne następstwa zdrowotne w przyszłości to nie należy w ocenie Sądu wiązać tych faktów, z tym jaki wpływ miało zakażenie u tak małego dziecka dla powoda, jak i jego rodziny. Brak jest danych ( z uwagi na wiek powoda ), które pozwoliłyby określić jaki był u niego zakres cierpień fizycznych związanych z zakażeniem bakterią salmonelli. W tym miejscu z całą stanowczością można jednak stwierdzić, że do zakażenia tego nie powinno dojść na oddziale szpitalnym, a pojawienie się bakterii u pacjentów spowodowane było zaniedbaniami personelu medycznego. Na podstawie zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego stwierdzić można, że główną przyczyną pojawienia się bakterii na oddziale było niezachowanie odpowiednich standardów higienicznych przy podawaniu matkom mieszanek mlecznych, jak również zbyt duża ilość osób odwiedzających na oddziale nie stosujących reżimów sanitarnych.

W związku z powyższym, Sąd uznał że zachorowanie małoletniego powoda P. K. niewątpliwie związane było z zaniedbaniami po stronie szpitala, a zatem postanowił uwzględnić powództwo co do zasady. Na ustalenie wysokości przyznanego przez Sąd zadośćuczynienia miały wpływ wiek małoletniego powoda, charakter objawów chorobowych oraz czas leczenia i przedłużony pobyt w szpitalu spowodowany zakażeniem. Jednocześnie Sąd uwzględnił, że przez okres około sześciu miesięcy rodzina pozostawała w określonym reżimie higienicznym, co wiązało się choćby z pewnym ograniczeniem kontaktów powoda ze starszym rodzeństwem. Sąd uwzględnił ponadto, że przez pewien okres zakażenie skutkowało bezobjawowym nosicielstwem.

Sąd zasądził zatem w pkt I wyroku od pozwanego (...) Szpitala Wojewódzkiego w C. na rzecz powoda P. K. kwotę 40000,00 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 4 marca 2019 r. do dnia zapłaty. Tym samym Sąd uwzględnił żądanie powoda w 80 %. Odsetki ustawowe za opóźnienie Sąd zasądził od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pozwu, oddalając tym samym powództwo w zakresie ich żądania za okres od wytoczenia powództwa do dnia 3 marca 2019 r. Sąd miał bowiem na uwadze, że zgodnie z art. 455 kc, jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.

W pkt II wyrok Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie jako niezasadne ponad kwotę 40000,00 zł oraz w zakresie żądania odsetek ustawowych za opóźnienie jak wskazano powyżej.

W pkt III wyroku Sąd rozstrzygnął o kosztach procesu stosownie do art. 100 kpc, zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu, stosunkowo je rozdzielając.

Sąd zasądził od pozwanego (...) Szpitala Wojewódzkiego w C. na rzecz powoda P. K. kwotę 4880,00 zł. Na kwotę tę złożyły się: 2000,00 zł tytułem zwrotu opłaty sądowej od pozwu od uwzględnionej części powództwa, oraz 2880,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego liczonych od uwzględnionej części powództwa ( 3600,00 x 80 % ).

Jednocześnie Sąd w pkt IV nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa od pozwanego (...) Szpitala Wojewódzkiego w C. kwotę 6243,94 zł tytułem uzupełnienia kosztów opinii biegłego sądowego orzeczonych prawomocnym postanowieniem z dnia 18 stycznia 2021 r. ( postanowienie k. 302 ) stosownie do art. 83 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 113 cyt. ustawy. W ocenie Sądu, zasadnym jest obciążenie pozwanego szpitala zwrotem kosztów w tym zakresie w całości z uwagi na znaczenie opinii dla ustalenia odpowiedzialności szpitala co do zasady.