Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Ciechanowie

UZASADNIENIE

W dniu 26 października 2021 r. (...) S.A. w W. wniósł pozew do Sądu Rejonowego w Ciechanowie o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanej M. O. kwoty 8849,94 zł, tym że kwoty 8303,34 zł z odsetkami maksymalnymi za opóźnienie od dnia 19 kwietnia 2021 r. do dnia zapłaty. Ponadto powód wnosił o zasądzenie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwana M. O. wnosiła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 9 października 2019 r. r. M. O. zawarła z (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w B. za pośrednictwem platformy internetowej ramową umowę pożyczki nr (...), której przedmiotem było określenie warunków zawarcia i rozwiązania ramowej umowy pożyczki, a także określenia zasad na jakich strony będą w przyszłości zawierać umowy pożyczki. Umowa została zawarta na czas nieokreślony. Stosownie do § 6 umowy ramowej, pożyczkodawca dopuszcza udzielenie pożyczkobiorcy pożyczki refinansującej. Dopuszczalne jest wyłącznie refinansowanie pożyczki udzielonej uprzednio przez podmiot współpracujący z pośrednikiem. Refinansowanie możliwe jest po uiszczeniu opłaty za refinansowanie na rzecz pożyczkodawcy. Pożyczka refinansująca udzielana jest przez pożyczkodawcę na jego wniosek i ma na celu spłatę pożyczki na warunkach określonych w umowie pożyczki refinansującej. Pobiera się opłatę rejestracyjną w kwocie 0,01 zł w celu potwierdzenia rejestracji oraz wskazania numeru rachunku bankowego, na który będzie wypłacona pożyczka ( umowa ramowa pożyczki k. 15 - 17, tabela opłat i prowizji k. 22 ).

W tym samym dniu strony zawarły umowę pożyczki refinansującej nr (...). Na mocy przedmiotowej umowy M. O. udzielona została pożyczka w kwocie 10381,37 zł. Termin spłaty pożyczki określony został na dzień 23 listopada 2019 r. Oplata za refinansowanie wynosiła 2393,63 zł. Odsetki kapitałowe ustalone zostały ustalone na poziomie 98,63 zł. Roczna stopa oprocentowania została ustalona na poziomie 10 % w skali roku. Umowę refinansująca uważa się za zawartą w chwili uznania na rachunku bankowym pośrednika przelanej opłaty za refinansowanie ( umowa pożyczki refinansującej k. 20 - 21 ).

W dniu 9 października 2019 r. na rachunek pożyczkodawcy M. O. przekazała kwotę 2500,00 zł tytułem refinansowania pożyczki (...) ( potwierdzenie przelewu k. 25 ).

W dniach 30 listopada 2019 r. i 8 grudnia 2019 r. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w B. wzywał M. O. do zapłaty na swoją rzecz kwoty 10409,24 zł zgodnie z warunkami ramowej umowy pożyczki (...) oraz pożyczki refinansującej nr (...) ( wezwania do zapłaty wraz z potwierdzeniami nadania k. 6 - 29 ).

Dnia 16 stycznia 2020 r. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w B. zawarł z DeltaWise OÜ w T. ( Estonia ) umowę przelewu wierzytelności. W wykazie wierzytelności stanowiącym załącznik do tej umowy wskazana została wierzytelność przysługująca wierzycielowi pierwotnemu wobec M. O. wynikająca z zawartej pomiędzy stronami umowy nr (...) ( umowa przelewu wierzytelności wraz z załącznikami k. 30 - 34 ).

Dnia 27 sierpnia 2020 r. DeltaWise OÜ w T. ( Estonia ) zawarł z (...) S.A. w W. umowę przelewu wierzytelności. W wykazie wierzytelności stanowiącym załącznik do tej umowy wskazana została wierzytelność przysługująca wierzycielowi wobec M. O. wynikająca z zawartej pomiędzy stronami umowy nr (...). M. O. została poinformowana przez wierzyciela (...) S.A. w W. o cesji wierzytelności ( umowa przelewu wierzytelności wraz z załącznikami k. 41 - 52, zawiadomienie k. 55 ).

W dniu 7 września 2020 r. (...) S.A. w W. wezwał M. O. do zapłaty kwoty 8479,06 zł ( ostateczne wezwanie do zapłaty k. 56 ).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych powyżej dokumentów, załączonych do akt sprawy, których treść nie była kwestionowana przez strony. W pozostałym zakresie dokumenty przedłożone przez stronę powodową nie stanowiły podstawy dokonania ustaleń faktycznych. Ich treść była bowiem kwestionowana przez stronę pozwaną. W świetle opisanych w stanie faktycznym potwierdzeń przelewów dokumenty te nie stanowiły wystarczającej i wiarygodnej podstawy do przyjęcia, że została zawarta umowa pożyczki, o czym będzie jeszcze mowa w dalszej części uzasadnienia.

Wskazać należy, że powód (...) S.A. w W. przedstawił wydruki dwóch umów umowy ramowej pożyczki i umowy refinansującej.

W ocenie Sądu, brak jest podstaw do kwestionowania zawarcia przez pozwaną M. O. i wierzyciela pierwotnego za pośrednictwem platformy internetowej ramowej umowy pożyczki nr (...), która jednakże przewiduje jedynie potencjalną możliwość zawarcia przez strony umów pożyczek konkretyzujących kwotę pożyczki, termin i zasady jej zwrotu. Umowa taka z oczywistych względów zawarta jest bez jednoczesnej obecności obu stron; zarówno przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, jak też ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta, dopuszczają taki sposób zawarcia umowy. Powód dysponował danymi pozwanej M. O. takimi jak adres zamieszkania, numer PESEL, adres mailowy, numer rachunku bankowego oraz dane dotyczące zatrudnienia co wskazuje, że powód wszedł w posiadanie tych danych, uzyskując je od pozwanej, a nie w jakiś inny sposób. Brak podpisów na umowie zawieranej poprzez platformę internetową nie świadczy o tym, że umowa jest nieważna.

Odnosząc się do wskazanych powyżej umów zawartych – według twierdzeń powoda - przez pozwaną wskazać należy, że M. O. nie przyznała faktu zawarcia tych umów. Pozwana kwestionowała przede wszystkim zawarcie umowy refinansującej, podnosząc brak zawarcia w tej umowie danych dotyczących spłacanego zobowiązania i nieważność tej umowy. Jak wskazano powyżej, zgodnie z umową ramową pożyczki, umowa pożyczki refinansującej zawierana jest na wniosek pożyczkobiorcy, zawierający opis zobowiązania, które ma zostać spłacone, w wykonaniu przez pożyczkodawcę pożyczki refinansującej. Umowa ramowa przewiduje dwa rodzaje pożyczki: pożyczkę i pożyczkę refinansującą.

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu, powództwo (...) S.A. w W. nie zasługuje na uwzględnienie.

Powód (...) S.A. w W. swoje roszczenie przeciwko pozwanej M. O. uzasadniał zawarciem pomiędzy M. O., a wierzycielem pierwotnym umowy ramowej pożyczki i umowy refinansującej oraz nabycie tejże wierzytelności w trybie cesji.

Umowa pożyczki podlega ogólnym przepisom prawa cywilnego ( art. 720 i nast. ). Mają one zastosowanie zarówno w relacjach między osobami fizycznymi oraz w relacjach przedsiębiorca – konsument. W tym ostatnim przypadku zastosowanie mają ponadto przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim.

Zgodnie z art. 720 kc przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Jak wskazano powyżej, przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim ( art. 5 ust. 13 cyt. ustawy ) przewidują możliwość zawarcia umowy pożyczki bez jednoczesnej obecności obu stron, przy wykorzystaniu środków porozumiewania na odległość. W przypadku umowy kredytu konsumenckiego zawartej na odległość, ustawodawca na kanwie art. 2 ust. 1 ustawy o prawach konsumenta przewidział, że może być ona zawarta z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość. Zatem, brak podpisu pozwanej M. O. pod umową pożyczki nie świadczy o tym, że w dniu 9 października 2019 r.. nie doszło między stronami do zawarcia ramowej umowy pożyczki i pożyczki refinansującej.

Tym niemniej, brak jest podstaw do uznania, że do zawarcia wskazanej przez powoda pożyczki w istocie doszło.

Podkreślić należy, że dla zawarcia umowy pożyczki niezbędne jest – w świetle zapisów umowy ramowej – złożenie wniosku przez pożyczkobiorcę i uiszczenie prowizji. Nadto, jak w sprawie niniejszej, w przypadku gdy pożyczka ma charakter refinansujący, co wynika z okoliczności podnoszonych przez powoda, koniecznym jest, aby pożyczkobiorca we wniosku o udzielenie pożyczki wskazał opis zobowiązania, które ma być spłacone w wykonaniu przez pożyczkodawcę ( tu: powoda ) pożyczki refinansującej.

W niniejszej sprawie, powód nie wykazał, że pozwana M. O. złożyła wniosek o udzielenie pożyczki refinansującej, do czego jest zobowiązany z mocy art. 6 kc. Samo dołączenie potwierdzenia dokonania przez pozwaną opłaty za refinansowanie nie może stanowić dowodu na złożenie przedmiotowego wniosku; tym bardziej, że jako kwota przelewu ( opłaty za refinansowanie ) wskazana jest inna wartość, niż ta ustalona w umowie. Ponadto w tytule przelewu wskazane jest: „refinansowanie pożyczki (...)”, natomiast numer umowy, z której powód wywodzi swoje roszczenie to: „ (...)”. Wskazać należy, że wierzyciel pierwotny jest profesjonalistą w zakresie w jakim – jak twierdzi powód – zawarł umowę z pozwaną M. O.; prowadzi działalność gospodarczą polegającą na udzielaniu pożyczek w systemie on line za pośrednictwem platformy internetowej. Jego zatem rzeczą jest takie ukształtowanie procedury postępowania, również przy zawieraniu umów za pośrednictwem platformy internetowej, aby wykazać, na wypadek sporu, wszystkie niezbędne elementy związane z zawarciem umowy i jej wykonaniem przez strony. Konieczność spełnienia dodatkowych warunków, w tym np. złożenie wniosku, uiszczenie prowizji czy uiszczenie opłaty rejestracyjnej, ma na względzie uniknięcie posłużenia się danymi osoby, które już znajdują się w bazie danych danego podmiotu. Dodatkowo wskazać należy, że umowa, z której powód wywodzi swoje roszczenie, jest umową refinansującą, jednakże nie zostało w niej określone zobowiązanie, które ma być spłacone, a jedynie nazwa wierzyciela, co wskazuje na jej fikcyjny charakter. Wskazać należy, że powód nie przedstawił również dowodu, że wierzyciel pierwotny wykonał swoje zobowiązanie z umowy refinansującej tzn., że spłacił zobowiązanie pozwanej M. O., w jakiej kwocie i na rzecz jakiego wierzyciela pierwotnego.

Niezależnie od powyższego wskazać należy, że nawet gdyby taka pożyczka faktycznie została udzielona, byłaby to czynność zawarta w celu obejścia przepisów ustawy o kredycie konsumenckim, wobec czego należałoby ją uznać za nieważną, stosownie do treści art. 58 § 1 kc. Słusznie wskazuje pozwana M. O., że mechanizm refinansowania pożyczek w ten sposób stanowi obejście art. 36b i 36c ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Stosownie do art. 36b cyt. ustawy, w przypadku odroczenia spłaty zadłużenia wynikającego z umowy o kredyt konsumencki w okresie 120 dni od dnia wypłaty tego kredytu: 1) całkowitą kwotę kredytu dla celów ustalenia maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu, o której mowa w art. 36a, stanowi kwota udzielonego i wypłaconego kredytu, którego spłata została następnie odroczona; 2) do pozaodsetkowych kosztów kredytu dolicza się wszystkie koszty i opłaty, które kredytobiorca jest obowiązany ponieść w związku z odroczeniem spłaty kredytu, naliczone w okresie 120 dni od dnia wypłaty kredytu. Z kolei świetle art. 36c cyt. ustawy, w przypadku udzielenia przez kredytodawcę konsumentowi, który nie dokonał pełnej spłaty kredytu, kolejnych kredytów w okresie 120 dni od dnia wypłaty pierwszego z kredytów: 1) całkowitą kwotę kredytu, dla celów ustalenia maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu, o której mowa w art. 36a, stanowi kwota pierwszego z kredytów; 2) pozaodsetkowe koszty kredytu obejmują sumę pozaodsetkowych kosztów wszystkich kredytów udzielonych w tym okresie. Celem tych regulacji jest zapobieżenie omijania limitów kosztów pozaodsetkowych w razie udzielenia kredytów na krótkie okresy i pobierania wysokich opłat za ich przedłużanie ( tzw. rolowanie ). Uwzględniając treść tych przepisów oraz cel wprowadzenia regulacji wprowadzających górną granicę kosztów pozaodsetkowych, należy ocenić działania podmiotów udzielających pożyczek stosownie do treści art. 58 § 1 kc. Zgodnie z tym przepisem czynność prawna mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. O czynności prawnej sprzecznej z ustawą lub mającej na celu obejście ustawy można mówić tylko wtedy, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i z takim zamiarem została dokonana ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 r. w sprawie II UK 34/10 ). Uwzględniając całokształt ujawnionych w niniejszym procesie okoliczności stwierdzić należy, że ewentualna umowa refinansująca byłaby zawarta w celu obejścia przepisów art. 36b i 36c ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Celem wyżej przytoczonych przepisów ustawy o kredycie konsumenckim było ograniczenie wysokości kosztów pozaodsetkowych, zaś udzielanie pożyczki refinansującej przez inny podmiot, by potem pierwotny podmiot mógł udzielić kolejnej pożyczki refinansującej jest obejściem tych przepisów, bowiem technicznie nie dotyczą one „różnych” pożyczkodawców. Zawieranie za pośrednictwem portalu internetowego pożyczek na refinansowanie innego zadłużenia, również zaciągniętego w innym przedsiębiorstwie działającym na tym samym portalu internetowym, zmierzałoby w istocie do obejścia przepisów o ograniczeniu tychże kosztów.

W związku z powyższym, uznać należy, że powód (...) S.A. w W. nie wykazał, że łączyła go z pozwaną M. O. umowa ramowa pożyczki z dnia 9 października 2019 r. oraz zawarta w celu jej wykonania umowa pożyczki nr (...), a zatem powództwo podlega oddaleniu.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc, który stanowi, iż strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Powód (...) S.A. w W. przegrał proces w całości, zatem zobowiązany jest zwrócić pozwanej M. O. poniesione przez nią koszty procesu w kwocie 1817,00 zł. Na kwotę powyższą składają się 1800,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego oraz 17,00 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika powoda Sąd ustalił na podstawie § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie przy uwzględnieniu wskazanej wartości przedmiotu sporu.