Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Ciechanowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 maja 2024 r.

Sąd Rejonowy w Ciechanowie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Lidia Grzelak

Protokolant st. sekr. sąd. Edyta Wojciechowska

po rozpoznaniu w dniu 7 maja 2024 r. w Ciechanowie

na rozprawie

sprawy z powództwa S. W. (1)

przeciwko S. W. (2), A. W. i N. W.

o wydanie nieruchomości

I nakazuje pozwanym S. W. (2), A. W. i N. W., aby wydali powodowi S. W. (1) zabudowaną nieruchomość położoną w C. gmina O., dla której Sąd Rejonowy w Ciechanowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW (...), w tym lokal mieszkalny położony na parterze budynku mieszkalnego składający się z pokoju, kuchni, sieni i łazienki oraz poddasze;

II ustala, że pozwanym S. W. (2), A. W. i N. W. nie przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego;

III zasądza od pozwanych S. W. (2), A. W. i N. W. solidarnie na rzecz powoda S. W. (1) kwotę 100,00 zł ( sto złotych ) tytułem zwrotu kosztów procesu;

IV nakazuje ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa solidarnie od pozwanych S. W. (2), A. W. i N. W. kwotę 317,00 zł ( trzysta siedemnaście złotych ) tytułem uzupełnienia kosztów procesu.

Sędzia Lidia Grzelak

Sygn. akt I C 559/23

UZASADNIENIE

Powód S. W. (1) w dniu 19 lutego 2021 r. wniósł do Sądu Rejonowego w Ciechanowie pozew przeciwko S. W. (2), A. W. i N. W. nakazanie im wydania powodowi zabudowanej nieruchomości, stanowiącej działkę oznaczoną numerem ewidencyjnym (...), dla której Sad Rejonowy w Ciechanowie prowadzi księgę wieczystą KW (...). Wnosił ponadto o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanych zwrotu kosztów procesu.

Pozwani S. W. (2), A. W. i N. W. wnosili o oddalenie powództwa na zasadzie art. 5 kc. Na wypadek uwzględnienia powództwa wnosili o ustalenie, że przysługuje im prawo najmu lokalu socjalnego. Wnosili ponadto o zasądzenie od powoda na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Wyrokiem z dnia 8 listopada 2022 r. Sąd Rejonowy w Ciechanowie nakazał pozwanym S. W. (2), A. W. i N. W., aby wydali powodowi S. W. (1) zabudowaną nieruchomość położoną w C. gmina O., dla której Sąd Rejonowy w Ciechanowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW (...); zasądził od pozwanych S. W. (2), A. W. i N. W. solidarnie na rzecz powoda S. W. (1) kwotę 100,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa solidarnie od pozwanych S. W. (2), A. W. i N. W. kwotę 150,00 zł tytułem uzupełnienia kosztów procesu orzeczonych prawomocnym postanowieniem z dnia 9 sierpnia 2022 r.

Wyrokiem z dnia 14 września 2023 r. wydanym w sprawie IV Ca 51/23 Sąd Okręgowy w Płocku IV Wydział Cywilny Odwoławczy, po rozpoznaniu apelacji pozwanych od przedmiotowego wyroku, uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu w Ciechanowie do ponownego rozpoznania, pozostawiające temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego. W uzasadnieniu wyroku Sąd apelacyjny wskazał na konieczność rozstrzygnięcia w zakresie uprawnienia pozwanych do zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy, zarówno powód S. W. (1), jak i pozwani S. W. (2), A. W. i N. W., podtrzymali swoje dotychczasowe stanowiska w sprawie.

Gmina O., po otrzymaniu odpisu pozwu oraz zawiadomienia o terminie rozprawy, nie zajęła stanowiska w sprawie ( zpo k. 266 ).

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

S. W. (1) jest właścicielem nieruchomości rolnej położonej w C. gmina O., stanowiącej zabudowaną działkę o powierzchni 0,7785 ha, oznaczoną w ewidencji gruntów numerem 17/3, dla której Sąd Rejonowy w Ciechanowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW (...). S. W. (1) otrzymał powyższą nieruchomość na podstawie umowy darowizny z dnia 21 czerwca 1991 r. zawartej z M. W. (1) i M. W. (2), na rzecz których została ustanowiona dożywotnia służebność osobista polegająca na prawie zamieszkiwania w całym budynku mieszkalnym oraz korzystania ze wszystkich budynków gospodarczych ( bezsporne ).

S. W. (1) i S. W. (2) są braćmi ( bezsporne ).

S. W. (1) mieszkał w C.. W 2022 r. zamieszkał na nieruchomości, w części budynku mieszkalnego zajmowanej przez matkę M. W. (2) ( bezsporne ).

M. W. (1) nie żyje od wielu lat. M. W. (2) zmarła dnia 8 września 2022 r. ( bezsporne ).

S. W. (2) mieszka na tej nieruchomości od urodzenia. W 1989 r. zamieszkała wraz z nim żona A. W.. Obecnie mieszka z nimi córka N. W. ( bezsporne ).

S. W. (2) z rodziną zajmuje lokal mieszkalny składający się z pokoju i kuchni na paterze budynku oraz łazienki, do której wejście jest ze wspólnej sieni. Korzystają z poddasza budynku, w tym z urządzonego tam pokoju. Ponadto zajmują do wyłącznego korzystania część pomieszczeń w budynkach gospodarczych oraz część gruntu, na potrzeby składu drewna, ogrodu i rekreacji. S. W. (2) bez uzgodnienia z bratem S. W. (1) dokonywał nakładów na nieruchomość: remontował drogę dojazdową do nieruchomości, wykonał szambo, założył w części budynku zajmowanej przez siebie centralne ogrzewanie, urządził łazienkę, zagospodarował sad ( protokół oględzin wraz ze zdjęciami k. 84 – 101, zeznania powoda S. W. (1) k. 74 – 75, zeznania pozwanego S. W. (2) k. 75 ).

Pomiędzy S. W. (1) i jego bratem S. W. (2) dochodzi do konfliktów. Pismem z dnia 28 grudnia 2020 r. S. W. (1) wezwał S. W. (2), A. W. i N. W. do wydania części nieruchomości, znajdującej się w ich posiadaniu w terminie 1 dni od doręczenia wezwania ( bezsporne ).

A. W. jest współwłaścicielem w 1/3 części nieruchomości rolnej położonej w P. gmina O., stanowiącej zabudowaną działkę o powierzchni 11,0916 ha, oznaczoną w ewidencji gruntów numerem 147, dla której Sąd Rejonowy w Ciechanowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW (...), z tytułu dziedziczenia po ojcu H. S. oraz bracie D. S.. Pozostałymi współwłaścicielami tej nieruchomości w udziałach również po 1/3 części jest jej rodzeństwo: T. S. i L. S.. D. S. zmarł 6 maja 2020 r. i od jego śmierci budynki: mieszkalny i gospodarcze, położone na nieruchomości są opuszczone. Została rozwiązana umowa dostawy energii elektrycznej oraz wywozu śmieci. Cześć rolnicza nieruchomości jest wydzierżawiona. A. W. nie otrzymuje z tytułu dzierżawy żadnych świadczeń. Budynek mieszkalny na tej nieruchomości jest murowany, w dobrym stanie techniczny, pochodzi z lat 80-tych XX wieku. Znajduje się w nim sień oraz duży przedpokój, w których na podłodze położona jest terakota; z przedpokoju prowadzą wejścia do innych pomieszczeń: łazienki, czterech pokoi i kuchni. Łazienka jest wyposażona w umywalkę, WC, kabinę prysznicową z deszczownicą; na ścianach i podłodze położona jest glazura i terakota. W kuchni położona jest terakota i panele; szafki kuchenne są w bardzo dobrym stanie; lodówka i zamrażarka stoją w przedpokoju. Pokoje i kuchnia położone są w amfiladzie. We wszystkich pokojach na podłodze leżą dywany i chodniki oraz wiszą żyrandole. Wyposażone są w szafy, meble wypoczynkowe, stół z krzesłami. W pomieszczeniu gospodarczym przy kuchni znajduje się piec CO ( protokół oględzin nieruchomości ze zdjęciami k. 218 – 247, zeznania pozwanego S. W. (2) k. 268 - 269 ).

S. W. (2) wraz z rodziną ponosi koszty ogrzewania zajmowanej przez siebie części budynku mieszkalnego; nie płaci natomiast należności za energię elektryczną. Od roku płaci za wywóz śmieci. S. W. (2) pracuje jako ślusarz. Zarabia netto około 2500 złotych. A. W. nie pracuje i nie jest zarejestrowana jako osoba bezrobotna. N. W. ma 23 lata, uczęszcza do technikum hotelarskiego, w tym roku zdaje maturę ( zeznania pozwanego S. W. (2) k. 268 - 269 ).

S. W. (2) z żoną pozostaje we wspólności majątkowej małżeńskiej ( bezsporne ).

A. W. nie podjęła żadnych rozmów z dzierżawcą nieruchomości spadkowej, jak też z rodzeństwem – współwłaścicielami nieruchomości spadkowej w zakresie działu spadku, sprzedaży nieruchomości czy zamieszkania wraz z rodziną, za zgodą pozostałych współwłaścicieli, w budynku mieszkalnym na spadkowej nieruchomości ( bezsporne ).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zebranych w sprawie dokumentów, oględzin nieruchomości, zarówno położonej w C., jak i P., oraz zeznań powoda S. W. (1) i pozwanego S. W. (2). W istocie stan faktyczny niniejszej sprawy nie był sporny. Strony były zgodne, co wynika z ich zeznań, co do tego w jakim zakresie korzystają z nieruchomości powoda, stan ten nie uległ zmianie od czasu oględzin, oraz jaka jest obecnie sytuacja rodzinna i materialna rodziny pozwanego.

Wezwani z urzędu świadkowie, współwłaściciele nieruchomości – rodzeństwo pozwanej A. W., skorzystali z prawa odmowy składania zeznań ( k. 213 ).

Wskazać jedynie należy, że powód S. W. (1) obecnie zamieszkuje sam, gdyż matka stron M. W. (2) zmarła we wrześniu 2022 r.

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu, powództwo S. W. (1) zasługuje na uwzględnienie w całości.

Nie ulega wątpliwości, że podstawę prawną roszczenia powoda S. W. (1) jest art. 222 kc. Zgodnie bowiem z § 1 tego artykułu, właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

Legitymowanym do wystąpienia z roszczeniem jest zatem właściciel rzeczy. W sprawie niniejszej bezspornym jest, że powód S. W. (1) jest właścicielem nieruchomości położonej w C. gmina O., dla której Sąd Rejonowy w Ciechanowie prowadzi księgę wieczystą KW (...), w związku z którą dochodzone jest przedmiotowe roszczenie.

Jednocześnie bezspornym jest, że pozwani S. i A. małż. W. oraz N. W., ich córka, zajmują do wyłącznego korzystania część pomieszczeń na parterze mieszkalnego, poddasze budynku oraz część pomieszczeń gospodarczych i cześć gruntu. Bezspornym jest również, że pozwani nie dysponują żadnym tytułem prawnym do przedmiotowej nieruchomości.

Podkreślić należy, że wbrew twierdzeniom pozwanych, budynek mieszkalny położony na nieruchomości w P., której współwłaścicielem jest w 1/3 pozwana A. W., jest w dobrym stanie technicznym, lepszym niż budynek, w którym obecnie pozwani i powód zamieszkują. Przeprowadzone oględziny wskazują, że wymaga jedynie gruntownego posprzątania, gdyż stoi opuszczony od czterech lat; oczywiście konieczne jest również ponowne podłączenie dostaw energii elektrycznej, jednakże w sytuacji, gdy są znani wszyscy współwłaściciele nieruchomości, blisko spokrewnieni, nie jest to żadna przeszkoda dla korzystania z nieruchomości. Pomimo wezwania, pozwana A. W. nie podjęła żadnych działań mających na celu uregulowania sprawy współwłasności nieruchomości spadkowej z rodzeństwem np. przez dział spadku, czy choćby uzyskania ich zgody na zamieszkanie na nieruchomości. Podkreślić należy, że pozwana nie zajmowała się nieruchomości, do której od 2020 r., a nawet wcześniej, z tytułu dziedziczenia po ojcu posiadała tytuł prawny. Rodzina pozwanych natomiast bez zgody powoda dokonywała nakładów na nieruchomość, stanowiąca jego własność, podczas gdy środki finansowe mogli przeznaczyć właśnie na dostosowanie budynku mieszkalnego, położonego na nieruchomości, której współwłaścicielem jest A. W., do własnych potrzeb.

W ocenie Sądu, w świetle art. 222 § 1 kc, powód S. W. (1) ma prawo żądać, aby pozwani S. W. (2), A. W. i N. W. wydali mu nieruchomość, w takim zakresie w jakim ją posiadają bez tytułu prawnego. W ocenie Sądu, okoliczności sprawy nie uzasadniają szczegółowego określania części nieruchomości podlegających wydaniu, przy uwzględnieniu, że pozwani zajmują teren działki w różnych częściach, podobnie jak budynki gospodarcze, co powoduje, że korzystają z nieruchomości w części siedliska w pełnym zakresie. Bezspornym jest również, z jakiej części budynku mieszkalnego korzystają.

Łącząca strony umowa użyczenia, na mocy której pozwany S. W. (2) korzystał dotychczas z przedmiotowej nieruchomości, została – w ocenie Sądu – skutecznie wypowiedziana przez powoda S. W. (3).

W uchwale z dnia 18 września 1989 r., wydanej w sprawie III CZP 78/89, Sąd Najwyższy podkreślił, że można rozwiązać umowę użyczenia lokalu mieszkalnego z domownikiem, wobec którego nie ma obowiązku alimentacyjnego. Oznacza to, że tym bardziej można rozwiązać taką umowę wprawdzie z osobą spokrewnioną, ale nie zamieszkałą wspólnie, choć na nieruchomości stanowiącej własność użyczającego.

Powód S. W. (1), pismem z dnia 28 grudnia 2020 r. wezwał pozwanego S. W. (2), do opuszczenia nieruchomości, co oznacza iż wówczas doszło de facto do wypowiedzenia umowy użyczenia. Przepisy o użyczeniu nie regulują wprawdzie terminów wypowiedzenia przy rozwiązaniu tego rodzaju stosunku prawnego, jednak zakończenie użyczenia lokalu ( części budynku mieszkalnego ) bądź działki gruntu może uwzględniać analogiczne stosowanie terminów przewidzianych dla wypowiedzenia najmu, z uwagi na zbliżony charakter tych dwóch stosunków prawnych. Taki pogląd zawarł Sąd Najwyższy w przywołanej już wyżej uchwale z dnia 18 września 1989 r. W ocenie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie, jest to jak najbardziej uzasadnione, albowiem trudno przyjąć, iż tego rodzaju stosunek prawny nie mógłby być rozwiązany w drodze wypowiedzenia. Niewątpliwie, termin wskazany w wezwaniu z dnia 28 grudnia 2020 r. był krótszy. Uwzględniając jednak, że pozwanym skutecznie doręczono odpis pozwu, uznać należy, że najpóźniej na koniec maja 2021 r. umowa użyczenia została niewątpliwie rozwiązana.

Sąd, przy ponownym rozpoznaniu sprawy, również nie znalazł podstaw do uwzględnienia podniesionego przez pozwanych zarzutu nadużycia prawa.

Zgodnie z art. 5 kc, nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. W niniejszej sprawie owo nadużycie, polegające na żądaniu wydania nieruchomości odnosić należy do zasad współżycia społecznego.

Zasady współżycia społecznego w rozumieniu art. 5 kc są pojęciem – co podkreśla się w doktrynie – pozostającym w nierozłącznym związku z całokształtem okoliczności danej sprawy i w takim całościowym ujęciu wyznaczają podstawy, granice i kierunki jej rozstrzygnięcia. Dlatego do zastosowania tego przepisu konieczna jest ocena całokształtu szczególnych okoliczności danego rozpatrywanego wypadku w ścisłym powiązaniu nadużycia prawa z konkretnym stanem faktycznym. Na treść zasad współżycia społecznego składają się elementy etyczne i socjologiczne, kształtowane przez oceny moralne i społeczne. Niewątpliwie takimi zasadami współżycia społecznego, których naruszenie będzie skutkować zastosowanie art. 5 kc, są między innymi dobro, sprawiedliwość ( do których odnosi się preambuła Konstytucji RP ), godność osoby ludzkiej, honor czy integralność rodziny.

W ocenie sądu, powyższe okoliczności nie występują w niniejszej sprawie. Wskazać należy, że pozwani mieszkali na nieruchomości na zasadzie użyczenia. Mieli świadomość, że właścicielem nieruchomości jest brat pozwanego – powód S. W. (1). Pomimo tego, dokonywali nakładów na nieruchomość bez jakichkolwiek uzgodnień z powodem. Obecnie powód zamieszkał na nieruchomości, a część budynku zajmowana przez niego jest mniejsza niż zajmowana przez rodzinę pozwanych. Pozwani uzyskiwane dochody przeznaczali na remont tej nieruchomości, nie podejmując żadnych prób uzyskania tytułu prawnego do innej nieruchomości. Pozwana A. W. dysponuje tytułem prawnym do innej zabudowanej nieruchomości rolnej o powierzchni ponad 11 ha. Nieruchomość ta jest zabudowana budynkiem mieszkalnym, którego stan techniczny i wyposażenie umożliwiają zamieszkiwanie bez dokonywania nadmiernych nakładów finansowych, za wyjątkiem posprzątania pomieszczeń i podłączenie energii elektrycznej oraz sprawdzenia pieca i instalacji CO. Niewątpliwie niezbędne jest w tym zakresie dokonanie uzgodnień z pozostałymi współwłaścicielami nieruchomości, jednakże pozwana A. W., jak również pozwany S. W. (2) nie podjęli w tym zakresie żadnych rozmów. Pozwana A. W. nie podjęła również żadnych prawnych kroków w celu ewentualnego dokonania działu spadku po bracie i uzyskaniu bądź to tytułu do przedmiotowej nieruchomości w większym udziale, bądź to spłaty, przy uwzględnieniu korzystnego położenia spadkowego gospodarstwa rolnego oraz wysokiej klasy gruntów rolnych na terenie gminy O., czy też ewentualnie sprzedaży części nieruchomości w porozumieniu z pozostałymi współwłaścicielami.

Sąd ustalił w pkt II wyroku, że pozwanym nie przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego. W ocenie Sądu, pozwani nie spełniają żadnego z kryteriów określonych w art. 14 ust. 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, który determinowałby przyznanie im prawa do lokalu socjalnego, choćby w kontekście zastosowania art. 5 kc. Pozwana A. W. nie jest obecnie osobą bezrobotną w rozumieniu przepisów prawa, a ponadto dysponuje tytułem prawnym do innej nieruchomości, zabudowanej budynkiem mieszkalnym ( art. 14 ust. 4 in fine ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego ). Pozwana N. W. ma 23 lata, obecnie kończy naukę. Pozwany S. W. (2) pracuje. Pozwani nie wykazali, do czego są zobowiązani z mocy art. 6 kc, że spełniają jedno z kryteriów przyznania przez sąd uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego, wynikających z art. 14 cyt. ustawy.

Należy podkreślić, że pozwani mieli wystarczająco dużo czasu, aby uregulować swoją sytuację mieszkaniową i opuścić miejsce, w którym ich dalsze przebywanie nie jest akceptowane przez właściciela nieruchomości.

O kosztach procesu sąd orzekł stosownie do art. 98 kpc, obciążając nimi w całości, stosownie do wyniku procesu, pozwanych. Sąd zasądził od pozwanych na rzecz powoda solidarnie kwotę 100,00 zł tytułem zwrotu opłaty sądowej od pozwu.

Ponadto Sąd nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa od solidarnie od pozwanych kwotę 317,00 zł tytułem uzupełnienia kosztów procesu ( koszty dokumentacji geodezyjnej, koszty oględzin nieruchomości ) stosownie do art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.