Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Ciechanowie

UZASADNIENIE

W dniu 4 grudnia 2019 r. B. R. (1) wniosła pozew do Sądu Rejonowego w Ciechanowie o zapłatę od M. K. (1) kwoty 15.000,00 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 29 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty tytułem zachowku po zmarłej I. C.. Ponadto wnosiła o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Sprawa została zarejestrowana pod sygnaturą akt I C 1787/19.

W dniu 4 grudnia 2019 r. również K. C. wniósł pozew przeciwko M. K. (1), żądając zasądzenia od niego na swoją rzecz kwoty 15.000,00 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 29 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty. Wnosił także o zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu. Sprawa została zarejestrowana pod sygnaturą akt I C 1788/19.

Uzasadniając swe pozwy, obydwoje wskazali, że zmarła – w dniu 22 lipca 2017 r. – I. C. była ich matką. Spadek po niej, na podstawie testamentu nabył zaś w całości wnuk M. K. (1). Podkreślili przy tym, że nie zostali wydziedziczeni. Podnieśli, że zmarła I. C. w 2011 r., w drodze umowy darowizny, przekazała pozwanemu lokal mieszkalny położony przy ulicy (...) U. Legionowych w C.. Z uwagi zaś na to, że był to jedyny majątek spadkodawczyni, przy obliczaniu zachowku należy brać pod uwagę darowiznę poczynioną na rzecz pozwanego. Oznacza to, że przysługuje im zachowek w wysokości po 1/8 jego wartości, a więc po 15.000,00 zł.

Zarządzeniem z dnia 23 marca 2020 r., sprawy o sygnaturach I C 1787/19 i I C 1788/19 połączone zostały do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia, a dalej łącznie prowadzone pod sygnaturą I C 1787/19.

W odpowiedzi na w/w pozwy, pozwany M. K. (1) wniósł o oddalenie obydwu powództw w całości oraz o zasądzenie od powodów na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko, pozwany podniósł, że wolą zmarłej – wyrażoną w momencie przekazywania mu przedmiotowego lokalu – było przekazanie mieszkania w zamian za dożywotnią opiekę. W związku z czym przedmiotową umowę należy traktować jako umowę dożywocia, a nie jako umowę darowizny. Podniósł ponadto, że przez cały czas opiekował się babcią, że przekazał jej kwotę konieczną na wykup mieszkania, że wyłożył 1.800,00 zł na poczet pochówku I. C. oraz, że poniósł koszty postawienia nagrobka na grobie dziadków C. w wysokości 1.200,00 zł. Wskazał również, że powodowie również otrzymywali darowizny od zmarłej I. C..

Sąd ustalił, co następuje:

I. C. zmarła w dniu 22 lipca 2017 r. w C.. Zmarła posiadała dwie córki – B. R. (2) i M. K. (2) oraz dwóch synów – J. C. i K. C.. Pozwany M. K. (1) jest wnukiem I. C., synem M. K. (2).

bezsporne

Spadek po I. C., na podstawie testamentu holograficznego z dnia 21 lipca 2011 r., otwartego i ogłoszonego w Sądzie Rejonowym w Ciechanowie w dniu 12 marca 2019 r., nabył z dobrodziejstwem inwentarza w całości jej wnuk M. K. (1).

dowód : postanowienie Sądu Rejonowego w Ciechanowie z dnia 26 marca 2019 r. (k. 69 akt sprawy I Ns 310/18)

W dniu 29 czerwca 2011 r. I. C. nabyła od Gminy Miejskiej C. lokal mieszkalny numer (...) położony w budynku przy ulicy (...) U. Legionowych 1 w C., który wcześniej od Gminy wynajmowała. Wartość lokalu ustalona została na kwotę 86.152,00 zł, zastosowano jednak wobec I. C. 85% bonifikaty. W efekcie I. C. przedmiotowy lokal nabyła za kwotę 13.225,79 zł. Powyższą kwotę, bezpośrednio na rachunek Gminy, wpłacił ze swych środków pozwany M. K. (1).

dowód : protokół rokowań (k. 103-104), akt notarialny Rep. A Nr (...) (k. 94-100) i potwierdzenie przelewu (k. 93)

Z kolei w dniu 1 września 2011 r. I. C. darowała swemu wnukowi M. K. (1) prawo własności w/w lokalu mieszkalnego położonego przy ulicy (...) U. Legionowych 1/14 w C.. Jednocześnie M. K. (1) ustanowił na nabytym lokalu mieszkalnym na rzecz I. C. dożywotnią, osobistą służebność mieszkania, polegającą na prawie zamieszkiwania w całym lokalu mieszkalnym. Ponadto zapewnił, że udzieli I. C. wszelkiej niezbędnej pomocy i opieki w razie choroby.

dowód : akt notarialny Rep. A Nr (...) (k. 87-90)

W dniu 10 września 2011 r., pozwany M. K. (1) zawarł umowę o wykonanie robót budowlano - remontowych, których przedmiotem był demontaż i montaż stolarki w w/w lokalu wraz z pracami dodatkowymi.

dowód : umowa z dnia 10 września 2011 r. (k. 115-117)

W dniu 22 września 2017 r. M. K. (1) sprzedał przedmiotowy lokal mieszkalny za cenę 83.000,00 zł.

dowód : akt notarialny Rep. A Nr (...) (k. 105-110)

I. C. zamieszkiwała w lokalu mieszkalnym nr (...) przy ul. (...) U. Legionowych 1 w C. do chwili swej śmierci. Przedmiotowa nieruchomość lokalowa, darowana wnukowi M. K. (1), była jedynym jej majątkiem. Przez cały okres swego życia wspierała swe dzieci i wnuki różnymi kwotami pieniędzy.

bezsporne

I. C. przez cały okres korzystania ze służebności mieszkania w lokalu przy ul. (...) U. Legionowych 1/14 zamieszkiwała tam samotnie. Przez większość tego czasu nie musiała korzystać z pomocy osób trzecich, radziła sobie sama. Stan zdrowia I. C. pogorszył się około 2 lata przed śmiercią. Pod koniec życia miała problemy z mówieniem, chodzeniem, występowała u niej demencja starcza. Przez ostatni rok wymagała opieki. Przychodziła do niej opiekunka, która odwiedzała ją pod koniec życia – 3 razy dziennie. W tym czasie potrzebowała pomocy przy zwykłych czynnościach życia codziennego, takich jak ubieranie się, mycie, spożywanie posiłków i leków. Koszty opiekunki ponosił pozwany.

dowód : zeznania świadków J. R. (k. 169-171 00:50:02-01:2920), M. K. (2) (k. 171-173 01:37:44-02:07:10), J. M. (k. 173 02:07:33-02:25:30), I. N. (k. 174-175 02:30:10-02:45:50) i B. D. (k. 175-176 02:48:44-03:08:20)

Wartość rynkowa nieruchomości lokalowej usytuowanej w C. przy ul. (...) U. Legionowych 1/24, według jej stanu na dzień 1 września 2011 r. i aktualnych cen, wynosi 99.568,00 zł.

Wartość zwaloryzowanej kwoty nabycia (wykupu) w/w lokalu, uiszczonej 15 maja 2011 r., wynosi aktualnie 15.909,00 zł.

dowód : opinia biegłej sądowej z zakresu (...) (k. 237-262)

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie w/w dowodów, przy czym część okoliczności nie była sporna.

Dokumenty, a w szczególności akty notarialne, w oparciu o które sąd ustalił nabycie nieruchomości lokalowej przy ul. (...) U. Legionowych 1/24 przez I. C., a następnie jej przekazanie pozwanemu M. K. (1) i wreszcie zbycie przez niego tej nieruchomości, nie były kwestionowane.

W oparciu o dokumenty ze sprawy I Ns 310/18, sąd ustalił porządek dziedziczenia po I. C. oraz krąg jej spadkobierców ustawowych.

Wycena przedmiotowej nieruchomości lokalowej dokonana przez biegłą z zakresu (...) oraz dokonana przez nią waloryzacja ceny nabycia tej nieruchomości z 2011 r. również nie były kwestionowane. Sąd uznał jej opinię w powyższym zakresie za rzetelną i wiarygodną. Sąd pominął natomiast tę opinię w zakresie ustalenia wartość służebności osobistej, obciążającej przedmiotową nieruchomość. Sąd wartość tej służebności ustalił bowiem na podstawie własnych wyliczeń, opartych na przepisie art. 13 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Z kolei okoliczności dotyczące stanu zdrowia I. C. w ostatnich latach jej życia, zakresu opieki jej udzielanej oraz osoby pokrywającej koszty tej opieki, sąd ustalił na podstawie zeznań świadków: J. R., M. K. (2), J. M., I. N. i B. D.. Ich zeznania – w powyższym zakresie – były zasadniczo spójne ze sobą i logicznie się uzupełniały. Zważyć przy tym należy, że wśród tych świadków były osoby przywołane przez jedną, jak i drugą stronę. Ich zeznania dają w tym zakresie pełny i rzetelny obraz sytuacji osobistej i zdrowotnej I. C.. Dopełnieniem tych zeznań okazały się zeznania pozwanego M. K. (1).

Sąd nie wziął tylko pod uwagę zeznań świadka Ł. C., który w zakresie tych okoliczności posiadał najmniejszą, wręcz wybiórczą wiedzę.

Ostatecznie sąd pominął też zeznania powodów, jako nie wnoszące nic do dokonanych ustaleń na podstawie innych dowodów.

Sąd zważył, co następuje:

Roszczenia dochodzone w niniejszej sprawie przez B. R. (1) i K. C. zasługują co do zasady na uwzględnienie, ale nie w pełnej wysokości.

Przedmiotem obydwu żądań jest zachowek, przysługujący im po zmarłej matce I. C. i nie sposób uznać, że nie mają ku temu podstaw. Nie ulega też wątpliwości, że właściwie skierowali swe roszczenia wobec M. K. (1), który nie tylko jest spadkobiercą I. C., nabywając spadek po niej na mocy testamentu, ale również jest osobą przez nią obdarowaną, co – w realiach niniejszej sprawy – czyni go odpowiedzialnym i zobowiązanym do zapłacenia osobom uprawnionym zachowku.

Nie ulega wątpliwości, co przyznawały obie strony, że jedynym majątkiem, którym dysponowała zmarła I. C. był lokal mieszkalny oznaczony numerem (...), o powierzchni użytkowej 33,09 m ², położony w budynku przy ul. (...) U. Legionowych 1 w C.. Prawo własności tej nieruchomości lokalowej zostało zaś przekazane przez I. C. – na mocy umowy darowizny z dnia 1 września 2011 r. – właśnie M. K. (1). Przy czym w umowie tej, ustanowiona została na rzecz darczyńcy, tj. I. C. dożywotnia, osobista służebność mieszkania polegająca na prawie zamieszkiwania w całym tym lokalu.

Zgodnie z art. 991 § 1 k.c. zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału (zachowek).

Z treści § 2 w/w artykułu wynika natomiast, że jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

Spadkodawca może więc swobodnie rozporządzać całym swoim majątkiem na wypadek śmierci. Jednak określonym w ustawie osobom przysługuje roszczenie o świadczenie pieniężne – zachowek. Instytucja zachowku służy bowiem – jak podkreśla się w orzecznictwie – ochronie interesów majątkowych najbliższych członków rodziny spadkodawcy przez zapewnienie im niezależnie od woli spadkodawcy, a nawet wbrew jego woli, roszczenia pieniężnego odpowiadającego określonemu w powołanym przepisie ułamkowi wartości ich udziału w spadku, który by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2013 r. – sygn. akt V CSK 385/12).

Powodowie – jako dzieci spadkodawczyni – należą oczywiście do kręgu osób uprawnionych do występowania z roszczeniem o zachowek.

Przysługujące im prawo do zachowku przyjmuje zaś postać żądania zapłaty kwoty odpowiadającej wartości połowy udziału spadkowego, który przypadałby im, gdyby dziedziczyli na podstawie ustawy.

Nadmienić oczywiście jeszcze należy, że przy obliczaniu zachowku dolicza się do spadku darowizny uczynione przez spadkobiercę, o czym przesądza art. 993 k.c.

Treść art. 991 § 2 k.c. w powiązaniu z art. 1000 k.c., przesądza zaś o tym, że jeżeli uprawniony do zachowku, który dziedziczyłby z ustawy wespół z innymi osobami, nie otrzymał należnego mu zachowku, ma przeciwko obdarowanemu roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

W niniejszej sprawie, pozwany M. K. (1) odpowiada więc nie jako spadkobierca testamentowy, ale jako obdarowany, któremu przypadł jedyny składnik majątku spadkodawczyni.

Nie ma tu żadnych przekonujących argumentów, aby uznać, że przysporzenie, które uzyskał pozwany M. K. (1) od swej babci I. C., nie było darowizną.

Umowa z dnia 1 września 2011 r. jest bez wątpienia umową darowizny. Jej zapisy, konstrukcja prawna i forma jednoznacznie wskazują, że mamy tu do czynienia z taką właśnie czynnością prawną.

Twierdzenia pozwanego, że przedmiotowa umowa stanowiła w istocie umowę dożywocia, w której pozwany w zamian za ustanowienie go właścicielem lokalu mieszkalnego ustanowił na rzecz swojej babci I. C. dożywotnią, osobistą służebność mieszkania polegającą na prawie zamieszkiwania w całym lokalu mieszkalnym, nie znajdują racjonalnych podstaw.

Umowa zawarta pomiędzy M. K. (1) a I. C. w dniu 1 września 2011 r. musi być traktowana jako umowa darowizny. Spełnia przecież wszystkie wymogi określone w art. 888 § 1 k.c. i została zawarta we właściwej formie. Ustanowiona w jej treści (na rzecz spadkodawczyni) dożywotnia służebność mieszkania, a także oświadczenie obdarowanego o zapewnieniu opieki i pomocy, w żaden sposób nie zaburzają jej charakteru. Zbyt daleko idące są twierdzenia, że przedmiotowe zapisy przekształciły ją w umowę dożywocia.

Najogólniej rzecz przyjmując, brak jest jakichkolwiek podstaw, aby umowę tę interpretować w sposób odmienny niż to wynika z jej jednoznacznej treści.

Twierdzenia, że wolą I. C. było zawarcie umowy dożywocia również nie mogą zostać uwzględnione, nawet jeśli przyjąć wiarygodność złożonego do akt sprawy oświadczenia I. C. z dnia 21 lipca 2011 r. (k. 102). Przedmiotowa umowa darowizny została bowiem podpisana ponad miesiąc później, a nadto została sporządzona przed notariuszem, który z pewnością sporządził taką umowę jaką chciały zawrzeć strony i bardzo dokładnie omówił ze stronami charakter i skutki tej zawieranej umowy.

Skoro więc spadkodawczyni dokonała darowizny rzeczy wyczerpującej cały jej spadek, a powodowie nie otrzymali przysługującego im zachowku w żadnej postaci, to mieli uzasadnione podstawy, by – stosownie do art. 1000 § 1 k.c – żądać należnego im zachowku od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku.

Uznając, że żądanie powodów jest co do zasady usprawiedliwione, należało w dalszej kolejności dokonać ustaleń w przedmiocie wartości spadku, a w tym wypadku przedmiotu owej darowizny, która – po „doliczeniu” do spadku – wyczerpuje cały ten spadek.

Zgodnie z art. 995 § 1 k.c. wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu w chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku. Istotne jest bowiem, aby przy orzekaniu w sprawach związanych z dziedziczeniem (zapis, zachowek), w tym także przy określaniu wartości przedmiotu darowizny, uwzględniać ceny obowiązujące w chwili orzekania (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 2 marca 2012 r. – sygn. akt I ACa 110/12).

Dla porządku wskazać raz jeszcze należy, że tym jedynym składnikiem majątku I. C., od którego zachowek winien być obliczany, jest – darowana M. K. (1) w dniu 1 września 2011 r. – nieruchomość lokalowa oznaczona numerem 14, położona w C. w budynku przy ul. (...) U. Legionowych 1. Wartość przedmiotowej nieruchomości sąd ustalił – w oparciu o opinię biegłej z zakresu wyceny nieruchomości – według jej stanu na dzień darowizny, a na podstawie cen aktualnie obowiązujących. Jej wartość to 99.568,00 zł.

Oczywiście stan tego lokalu, będący punktem wyjścia do wykonanego operatu, nie obejmuje nakładów poczynionych po tej dacie. Nie było więc podstaw do uwzględnienia nakładów poczynionych na tę nieruchomość przez pozwanego M. K. (1), gdyż dokonane one zostały już po darowiźnie, o czym przekonuje – dołączona do odpowiedzi na pozew – umowa o wykonanie robót budowlano - montażowych (k. 115-116).

Zasadnym natomiast było uwzględnienie zarzutu pozwanego, a co za tym idzie pomniejszenie wartości darowanej nieruchomości o zwaloryzowaną kwotę nabycia (wykupu) tego lokalu od Gminy Miejskiej C.. Nie ulega bowiem wątpliwość, że środki przeznaczone na ten cel pochodziły właśnie od pozwanego M. K. (1), a w zasadzie to on przelał tę należność na rachunek Gminy. Biegła zwaloryzowała to świadczenie, ustalając jej aktualną wartość na kwotę 15.909,00 zł.

Wartość majątku, od którego zachowek w niniejszej sprawie winien być wyliczony, został więc pomniejszony o 15.909,00 zł, co daje kwotę 83.659,00 zł (99.568,00 zł – 15.909,00 zł = 83.659,00 zł).

W dalszej kolejności uwzględnić należało wartość służebności, obciążającej nieruchomość, której – w wyniku umowy darowizny – właścicielem został pozwany M. K. (1). Oczywistym bowiem jest, że na wartość spadku wpływ mają obciążające ten majątek niektóre prawa rzeczowe, w tym użytkowanie i służebności.

Rozważając metody ustalenia wartości takiego obciążenia, sąd ostatecznie uznał, że najwłaściwszą będzie ta opisana w art. 13 ustawy z dnia 28 lipa 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Za dopuszczalnością przyjęcia tej metody opowiedział się m.in. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 3 listopada 2016 r. (sygn. akt I ACa 1276/16).

Przyjęta dla obliczenia wartości służebności mieszkania metoda określona w ustawie o podatku od spadków i darowizn jest w ocenie sądu bardziej miarodajna i obiektywna, niż ta uwzględniająca hipotetyczną wysokość czynszów najmu takiego lokalu, którą – do swej wyceny – przyjęła biegła. Po pierwsze, biegła dokonywała swych ustaleń na podstawie ofert stawek czynszu najmu lokali mieszkalnych z jednego z portali internetowych (wyjaśnienia biegłej z 8 maja 2022 r. – k. 327-335), co może nie oddawać – jak słusznie zarzucili powodowie – realnej wysokości uzyskiwanych czynszów. Po drugie, właściciel w istocie nie jest pozbawiony zupełnie władztwa na rzeczą i może wspólnie z darczyńcą korzystać z tego lokalu. Nie jest to więc tożsamy stan z oddaniem lokalu do korzystania osobie trzeciej na podstawie umowy najmu.

Ostatecznie więc przy obliczaniu wartości służebności, obciążającej przedmiotową nieruchomość lokalową, sąd nie przyjął wyliczeń biegłej sądowej, lecz wycenił wartość tej służebności na podstawie art. 13 ust. 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn, zgodnie z którym roczną wartość użytkowania i służebności ustala się w wysokości 4% wartości rzeczy oddanej w użytkowanie lub obciążonej służebnością.

Zgodnie z przyjętą metodą, roczna wartość tej służebności wynosiła 3.982,72 zł (4% wartości nieruchomości wycenionej na 99,568,00 zł). Rzeczywisty czas trwania tej służebności obejmował okres od 1 września 2011 r. do 22 lipca 2017 r., co daje łącznie 5 lat (60 miesięcy), 10 miesięcy i 22 dni, co stanowi 5,89 części roku. Zatem przy uwzględnieniu okresu trwania tej służebności (5,89) i jej rocznej wartości (3.982,72 zł), ogólna wartość służebności wyniosła 23.458,22 zł (5,89 x 3.982,72 zł = 23.458,22 zł).

Tym samym wartość spadku musi być jeszcze pomniejszona o 23.458,22 zł.

Tym samym wartość majątku spadkowego, od którego zachowek w niniejszej sprawie winien być wyliczony, stanowi ostatecznie 60.200,78 zł (99.568,00 zł – 15.909,00 zł - 23.458,22 zł = 60.200,78 zł).

Sąd nie znalazł podstaw, aby uwzględnić dalsze zarzuty pozwanego M. K. (1), mające – według niego – znaczenie dla ustalenia wartości substratu zachowku.

Sąd nie znajduje podstaw do uwzględnienia starań pozwanego ukierunkowanych na zaspokajanie potrzeb życiowych spadkodawczyni. Przede wszystkim żądanie w tym zakresie nie zostało precyzyjnie określone, pozwany nie wykazał bowiem żadnej konkretnej wartości tych świadczeń. Poza tym ewentualny wpływ tej okoliczności na kwestie związane z zachowkiem zachodziłby dopiero wówczas, gdyby te nakłady zostały uczynione pod tytułem zwrotnym, a one nie miały takiego charakteru. Nawet gdyby zaś uznać, że świadczenia pozwanego stanowiły świadczenia nienależne w tym sensie, że nie był do nich prawnie zobowiązany (przekraczały obowiązki wynikające z ustanowionej służebności), to ich spełnienie – mając na uwadze, że stanowiły one dobrowolne, motywowane najbliższymi więzami rodzinnymi poświęcenia ze strony wnuka na rzecz chorej babci – czyniło zadość zasadom współżycia społecznego. Z tego natomiast wynika brak możliwości zwrotu tych kwot i rozliczenia ich w sprawie o zachowek.

Brak też podstaw do rozliczenia kosztów pochówku spadkodawczyni i wybudowania na jej grobie pomnika. Z tego tytułu pozwany miał ponieść wydatki w łącznej wysokości 3.000,00 zł, ale dowodów na pokrycie tych wydatków pozwany nie przedstawił. Niezależnie od tego wskazać należy, że pomniejszenie wartości zachowku o długi spadkowe w postaci kosztów pogrzebu czy wzniesienia nagrobka byłoby zasadne tylko w przypadku, gdyby koszty te przewyższały kwotę zasiłku pogrzebowego, a zasiłek ten w 2017 r. wynosił 4.000,00 zł. W toku niniejszej sprawy pozwany nie wykazał zaś, aby koszty pogrzebu I. C. przekraczały wskazaną kwotę 4.000,00 zł.

Sąd nie znalazł również podstaw do uwzględnienia darowizn dokonywanych przez spadkodawczynię na rzecz powodów, tj. B. R. (1) i K. C.. Drobne kwoty pieniężne (bliżej jednak nie określone) przekazywane przez spadkodawczynię swoim dzieciom, nie mogą być uwzględnione, albowiem w myśl art. 994 § 1 k.c., przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych. Inne zaś rzekome darowizny na rzecz powodów, do których również odnosi się pozwany, dokonywane były przed więcej niż 10 laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, a nadto nie zostały one nawet precyzyjnie skonkretyzowane, nie mówiąc już o udowodnieniu faktu ich dokonania, do czego to pozwany był zobowiązany.

Uwzględniając więc podstawową zasadę ustalania wartości przedmiotu darowizny, doliczanej do spadku, według jej stanu na dzień dokonywania darowizny i po obniżeniu jej wartości o wypłaconą przez pozwanego, a następnie zwaloryzowaną kwotę nabycia tej nieruchomości i o wartość służebności, obciążającej darowaną nieruchomość, wartość majątku spadkowego, od którego zachowek w niniejszej sprawie winien być wyliczony stanowi kwota 60.200,78 zł.

Zgodnie z cytowanym już wyżej art. 991 k.c., powodom jako spadkobiercom ustawowym zmarłej I. C. należy się – tytułem zachowku – połowa wartości udziału w spadku. Zgodnie z ustawą spadek po zmarłej powinny zaś nabyć jej dzieci: B. R. (1), K. C., J. C. i M. K. (2) po ¼ części każde z nich. Zatem należny im zachowek to 1/8 wartości czystego spadku, a więc kwota 7.525,10 zł.

Wobec powyższego, Sąd w pkt I ppkt 1 i w pkt II ppkt 1 wyroku zasądził od pozwanego M. K. (1) na rzecz powódki B. R. (1) i na rzecz K. C. po 7.525,10 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 23 listopada 2022 r. do dnia zapłaty.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c., przyjmując, że w okolicznościach niniejszej sprawy roszczenie powodów o zachowek stało się wymagalne dopiero z chwilą określenia przez sąd jego wysokości, a więc dopiero z tą datą możliwe było naliczanie odsetek za opóźnienie.

W pkt I ppkt 2 i w pkt II ppkt 2 sąd oddalił natomiast powództwo w pozostałym zakresie, uznając, że żądanie wyższych kwot, jak i odsetek za dłuższy okres, nie było usprawiedliwione.

Dalej sąd rozstrzygnął o kosztach procesu. Zgodnie z art. 100 k.p.c., w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań, koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Powodowie wygrali ten proces w 50%. Powództwo o zapłatę na rzecz każdego z powodów dotyczyło bowiem kwoty 15.000,00 zł, a zasądzono na rzecz powódki B. R. (1) i powoda K. C. jedynie po 7.525,10 zł, czyli nieco tylko ponad 50% (50,167333%) dochodzonych w pozwie kwot. Tym samym koszty procesu należało stosunkowo rozdzielić.

Na podstawie w/w przepisu, sąd w zakresie poniesionych przez powodów i pozwanego kosztów zastępstwa procesowego postanowił o ich wzajemnych zniesieniu, a zasądził na rzecz powodów jedynie po 375,00 zł, stanowiących połowę opłat sądowych poniesionych przez każdego z powodów, o czym rozstrzygnięto odpowiednio w pkt I ppkt 3 i w pkt II ppkt 3 wyroku.

Mając natomiast na uwadze, że w toku procesu wydatkowane były z sum budżetowych koszty wynagrodzenia biegłego sądowego oraz koszty świadków, należało w wyroku również rozstrzygnąć o tych wydatkach. Łącznie wyniosły one 2.348,39 zł (83,31 zł + 82,31 zł + 2.183,77 zł = 2.348,39 zł). Na każdą z połączonych spraw przypadała więc podobna kwota, odpowiednio: 1.174,19 zł i 1.174,20 zł i sąd postanowił o obciążeniu tymi kosztami w równym mniej więcej stopniu każdą ze stron, zgodnie z wynikiem procesu.

W związku z powyższym, Sąd nakazał ściągnąć – tytułem pokrycia wydatków – na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Ciechanowie: w pkt I ppkt 4 wyroku od powódki B. R. (1) kwotę 587,09 zł, a w pkt I ppkt 5 wyroku od pozwanego M. K. (1) kwotę 587,10 zł oraz w pkt II ppkt 4 wyroku od powoda K. C. kwotę 587,09 zł, a w pkt II ppkt 5 wyroku od pozwanego M. K. (1) kwotę 587,11 zł.

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.