Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Ciechanowie

POSTANOWIENIE

Dnia 19 listopada 2024 r.

Sąd Rejonowy w Ciechanowie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Lidia Grzelak

Protokolant st. sekr. sąd. Edyta Wojciechowska

po rozpoznaniu w dniu 5 listopada 2024 r. w Ciechanowie

na rozprawie

sprawy z wniosku P. L.

z udziałem M. L. (1)

o zniesienie współwłasności

postanawia:

I ustalić, że przedmiotem zniesienia współwłasności są nieruchomości położone w K. gmina R., stanowiące przedmiot współwłasności wnioskodawcy P. L. i uczestnika postępowania M. L. (1) w udziałach po ½ ( jednej drugiej ) części:

1.  dla której Sąd Rejonowy w Ciechanowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW (...), składająca się z działek:

a.  zabudowanej oznaczonej numerem 112 o wartości 359655,00 zł ( trzysta pięćdziesiąt dziewięć tysięcy sześćset pięćdziesiąt pięć złotych ), obciążonej służebnością osobistą o wartości 25061,00 zł ( dwadzieścia pięć tysięcy sześćdziesiąt jeden złotych );

b.  oznaczonej numerem 33 o wartości 66836,00 zł ( sześćdziesiąt sześć tysięcy osiemset trzydzieści osiem złotych );

c.  oznaczonej numerem 36 o wartości 10792,00 zł ( dziesięć tysięcy siedemset dziewięćdziesiąt dwa złote );

d.  oznaczonej numerem 62 o wartości 329988,00 zł ( trzysta dwadzieścia dziewięć tysięcy dziewięćset osiemdziesiąt osiem złotych );

e.  oznaczonej numerem 77 o wartości 149918,00 zł ( sto czterdzieści dziewięć tysięcy dziewięćset osiemnaście złotych );

2.  dla której Sąd Rejonowy w Ciechanowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW (...), składająca się z działek:

a.  oznaczonej numerem 64 o wartości 125971,00 zł ( sto dwadzieścia pięć tysięcy dziewięćset siedemdziesiąt jeden złotych );

b.  oznaczonej numerem 79 o wartości 100485,00 zł ( sto tysięcy czterysta osiemdziesiąt pięć złotych );

tj. nieruchomości o łącznej wartości 1118584,00 zł ( jeden milion sto osiemnaście tysięcy pięćset osiemdziesiąt cztery złote );

II dokonać zniesienia współwłasności nieruchomości opisanych w pkt I postanowienia, w ten sposób, że:

1.  przyznać na rzecz wnioskodawcy P. L. prawo własności działek opisanych w pkt I ppkt 1. lit. a.-c., e. o łącznej wartości 562140,00 zł ( pięćset sześćdziesiąt dwa tysiące sto czterdzieści złotych );

2.  przyznać na rzecz uczestnika postępowania M. L. (1) prawo własności działki opisanej w pkt I ppkt 1. lit. d. oraz nieruchomości opisanej w pkt I ppkt 2. o łącznej wartości 556444,00 zł ( pięćset pięćdziesiąt sześć tysięcy czterysta czterdzieści cztery złote );

III zasądzić od wnioskodawcy P. L. na rzecz uczestnika postępowania M. L. (1) tytułem dopłaty kwotę 2848,00 zł ( dwa tysiące osiemset czterdzieści osiem złotych ) płatną w terminie miesiąca od uprawomocnienia się niniejszego postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku uchybienia terminowi płatności;

IV zasądzić od uczestnika postępowania M. L. (1) na rzecz wnioskodawcy P. L. kwotę 500,00 zł ( pięćset złotych ) tytułem zwrotu połowy opłaty sądowej od wniosku;

V nakazać ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa od wnioskodawcy P. L. kwotę 7376,65 zł ( siedem tysięcy trzysta siedemdziesiąt sześć złotych sześćdziesiąt pięc groszy ) tytułem uzupełnienia kosztów postępowania;

VI nakazać ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa od uczestnika postępowania M. L. (1) kwotę 5576,65 zł ( pięć tysięcy pięćset siedemdziesiąt sześć złotych sześćdziesiąt pięć groszy ) tytułem uzupełnienia kosztów postępowania;

VII w pozostałym zakresie pozostawić wnioskodawcę oraz uczestnika postępowania przy poniesionych kosztach postępowania związanych z ich udziałem w sprawie.

Sędzia Lidia Grzelak

Sygn. akt I Ns 144/21

UZASADNIENIE

Wnioskodawca P. L. wnosił o dokonanie zniesienia współwłasności nieruchomości położonych w K. gmina R., dla których Sąd Rejonowy w Ciechanowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgi wieczyste KW (...) oraz KW (...) przez przyznanie na rzecz uczestnika postępowania M. L. (1) działek oznaczonych numerami (...), zaś na swoją rzecz pozostałych działek, wyrównanie wartości udziałów przez ustalenie stosownej dopłaty. Wnosił ponadto o ustalenie wartości nieruchomości zgodnie z opinią biegłego sądowego w zakresie (...).

Uczestnik postępowania M. L. (1), początkowo wnosił o oddalenie wniosku; ostatecznie przyłączył się do wniosku co do zasady. Wnosił o przyznanie na swoją rzecz działek oznaczonych numerami (...), zaś na rzecz wnioskodawcy pozostałych działek, przy uwzględnieniu wartości nieruchomości zgodnie z opinią biegłej sądowej w zakresie (...).

Sąd ustalił, co następuje:

P. L. jest ojcem M. L. (1); nie utrzymują kontaktów. Obaj są współwłaścicielami dwóch nieruchomości położonych w K. gmina R. w udziałach po ½ części:

1.  nieruchomość, dla której Sąd Rejonowy w Ciechanowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW (...), składa się z działek:

f.  zabudowanej oznaczonej numerem 112 o wartości 359655,00 zł, obciążonej służebnością osobistą o wartości 25061,00 zł;

g.  oznaczonej numerem 33 o wartości 66836,00 zł;

h.  oznaczonej numerem 36 o wartości 10792,00 zł;

i.  oznaczonej numerem 62 o wartości 329988,00 zł;

j.  oznaczonej numerem 77 o wartości 149918,00 zł;

2.  nieruchomość, dla której Sąd Rejonowy w Ciechanowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW (...), składa się z działek:

c.  oznaczonej numerem 64 o wartości 125971,00 zł;

d.  oznaczonej numerem 79 o wartości 100485,00 zł.

Łączna wartość nieruchomości wynosi 1118584,00 zł .Działka nr (...) jest zabudowana ( siedlisko ). Na działce nr (...) zamieszkuje P. L. wraz z matką i siostrą. Nieruchomość, dla której Sąd Rejonowy w Ciechanowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW (...) obciążana jest dożywotnią i nieodpłatną służebnością osobistą polegającą na prawie zamieszkiwania w dwóch izbach od południa i korzystania z pomieszczenia w szopie murowanej od południa oraz dożywotniego i nieodpłatnego użytkowania nieruchomości o obszarze 3000 m ² przy budynkach, a zatem w granicach działki nr (...) ( bezsporne, opinia biegłej sądowej w zakresie (...) k. 243 – 353 ).

Wszystkie działki wchodzące w skład obu nieruchomości mają charakter rolny. Do ukończenia 65 roku życia gospodarstwo rolne prowadził P. L.. Obecnie gospodarstwo jest w dzierżawie; umowę dzierżawy dzierżawca zawarł z oboma współwłaścicielami nieruchomości ( bezsporne ).

P. L. ma obecnie 69 lat. Nie planuje sprzedaży gospodarstwa rolnego. Dysponuje sprzętem rolniczym; przed 2019 r. prowadził w gospodarstwie hodowlę bydła opasowego ( bezsporne ).

M. L. (1) zamieszkuje wraz z matką w S. gmina S.. Odległość od S. do K. wynosi około 20 km. M. L. (2) prowadzi własne gospodarstwo rolne położone w S. o profilu roślinnym ( kukurydza i zboża ). Nie dysponuje sprzętem rolniczym, korzysta z usług najemnych. Nie planuje sprzedaży gospodarstwa rolnego położonego w K.. Dodatkowo pracuje w W. jako pracownik ochrony w trybie 24 godzinnym. Nie ma nikogo na utrzymaniu ( bezsporne ).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentacji dotyczącej własności nieruchomości, opinii biegłej sądowej w zakresie w zakresie (...) ( k. 243 – 353 ) jak również zeznań wnioskodawcy i uczestnika postępowania co do ich sytuacji majątkowej i rodzinnej, jak również planów dotyczących gospodarstwa rolnego, stanowiącego przedmiot postępowania.

Sąd dał w pełni wiarę zebranym w sprawie dokumentom; żadna ze stron nie kwestionowała ich mocy dowodowej.

Szczególne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy ma opinia biegłego sądowego w zakresie wyceny nieruchomości. Jako podstawę ustaleń Sąd przyjął wnioski zawarte w opinii biegłej sądowej P. W.. Opinia tej biegłej sądowej stała się podstawą ustalenia wartości poszczególnych działek wchodzących w skład nieruchomości podlegających podziałowi, jak też wartości służebności obciążającej działkę nr (...). Odnosząc się do kwestii różnicy pomiędzy wartością poszczególnych działek wchodzących w skład nieruchomości, stanowiących przedmiot postępowania oraz wartości służebności osobistej obciążającej działkę nr (...), wynikającej z porównania tych wartości zgodnie z opinią biegłego sądowego w zakresie (...) a zgodnie z opinią biegłej sądowej w zakresie (...), wskazać należy, że druga z tych opinii jest opinią bardziej aktualną z uwagi na termin jej sporządzenia. Do tej opinii nie zostały przez strony zgłoszone zastrzeżenia; zgłoszone zastrzeżenia przez wnioskodawcę w piśmie procesowym z dnia 13 sierpnia 2024 r. ( k. 360 – 361 ) nie zostały przez niego podtrzymane. Niewątpliwie, kwestią najbardziej sporną w tych opiniach była wartość służebności osobistej obciążającej działkę siedliskową oznaczoną numerem 112. Podkreślić należy, że każdy z biegłych sądowych przyjął w tym zakresie inną metodę wyliczenia wartości tego prawa, które w konsekwencji obniża wartość nieruchomości. Zdaniem Sądu, w kontekście niniejszej sprawy za trafne uznać należy wnioski wynikające z opinii biegłej sądowej P. W., przy uwzględnieniu, że jej opinia w zakresie szacowania wartości nieruchomości jest bardziej aktualna. Biegła sądowa P. W. odniosła się, w ocenie sądu, słusznie przede wszystkim do kwestii możliwości uzyskania dochodu z wynajmu nieruchomości. Dodatkowo wskazać również należy, że wartość tej służebności biegły sądowy J. J. odnosił do wartości całej działki nr (...), choć dotyczy ona oprócz zabudować tylko 3000 m ² powierzchni, co stanowi około 25 % powierzchni tej działki. Przyjęcie wartości służebności według założeń biegłego sądowego J. J. prowadziłoby do uznania, że wartość służebności obciążającej działkę nr (...) wynosi prawie połowę tej wartości.

Natomiast, odnosząc się do wniosków opinii biegłego sądowego w zakresie rolnictwa R. Z. uznać należy, że nie ma wpływu na sposób dokonanego podziału, co zostanie omówione poniżej. W ocenie Sądu, wnioski biegłego sądowego nie są przydatne dla rozstrzygnięcia sprawy. W pierwszej kolejności wskazać należy, że biegły sądowy odnosił się przede wszystkim do kryterium powierzchni części gospodarstwa, które mają przypaść wnioskodawcy i uczestnikowi postępowania, nie odnosząc się w żaden sposób do kryterium wartościowego. Z oczywistych natomiast względów, na ustalenie wartości poszczególnych działek na wpływ, że działka nr (...) jest działką siedliskową; obniżenie nawet jej wartości o wartość obciążającej ją służebności osobistej nie ma znaczącego wpływu na obniżenie wartości nieruchomości przypadających w wyniku podziału na rzecz wnioskodawcy P. L.. Wnioskodawca P. L. nie wykazał, aby dysponował możliwością dokonania dopłaty na rzecz uczestnika postępowania wynikającej z propozycji podziału wskazanej w opinii biegłego sądowego R. Z.. Nie ma również istotnego znaczenia, że wnioskodawca P. L. dysponuje sprzętem rolniczym. Bezspornym jest bowiem, że od kilku lat nie prowadzi gospodarstwa rolnego, które w całości jest przedmiotem dzierżawy. Z tych względów nie ma znaczenia odległość 20 km od miejsca zamieszkania uczestnika postępowania M. L. (1) od gospodarstwa rolnego w K.. Nawet gdyby uczestnik postępowania podjął decyzję o osobistym prowadzeniu gospodarstwa rolnego w K., to nie stoi temu na przeszkodzie odległość ani brak w gospodarstwie rolnym sprzętu rolniczego. Prowadzenie np. produkcji roślinnej, a taki profil ma gospodarstwo rolne prowadzone przez uczestnika postępowania M. L. (1) w S. nie wymaga codziennej obecności rolnika jak np. hodowla bydła lub trzody chlewnej, a niezbędny sprzęt może być, jak słusznie wskazał uczestnik postępowania, przedmiotem usług najemnych. Biegły sądowy nie uwzględnił również, że uczestnik postępowania M. L. (1) jest młodym mężczyzną, ma 37 lat, i prowadzi już własne gospodarstwo rolne.

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu, wniosek wnioskodawcy P. L. zasługuje na uwzględnienie co do zasady. Wskazać należy, że uczestnik postępowania M. L. (1) przyłączyli się do wniosku co do zasady.

Spór w sprawie dotyczył sposobu zniesienia współwłasności nieruchomości położonych w K. gmina R. oraz ich wartości.

Bezspornym natomiast było w niniejszej sprawie, że przedmiotem zniesienia współwłasności były dwie nieruchomości:

1.  nieruchomość, dla której Sąd Rejonowy w Ciechanowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW (...), składająca się z działek:

a.  zabudowanej oznaczonej numerem 112 o wartości 359655,00 zł, obciążonej służebnością osobistą o wartości 25061,00 zł;

b.  oznaczonej numerem 33 o wartości 66836,00 zł;

c.  oznaczonej numerem 36 o wartości 10792,00 zł;

d.  oznaczonej numerem 62 o wartości 329988,00 zł;

e.  oznaczonej numerem 77 o wartości 149918,00 zł;

2.  nieruchomość, dla której Sąd Rejonowy w Ciechanowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW (...), składająca się z działek:

a.  oznaczonej numerem 64 o wartości 125971,00 zł;

b.  oznaczonej numerem 79 o wartości 100485,00 zł.

Łączna wartość nieruchomości wynosi 1118584,00 zł, po odliczeniu wartości służebności osobistej obciążającej pierwszą z nieruchomości ( działkę nr (...) ). Wartość działki nr (...) – 359655,00 zł sąd obniżył o wartość służebności tj. 25061,00 zł. Tym samym, wartość udziałów w nieruchomości przysługujących wnioskodawcy i uczestnikowi postępowania wynosi po 559292,00 zł. Wysokość udziałów we współwłasności nieruchomości wnioskodawcy i uczestnika postępowania została wskazana powyżej.

W pierwszej kolejności wskazać zatem należy, że zgodnie z art. 210 kc, każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności.

Zgodnie z art. 211 kc każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzecz wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne Stosownie do art. 619 § 1 kpc, w postępowaniu o zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego sąd ustala jego skład i wartość, w szczególności obszar i rodzaj nieruchomości wchodzących w skład tego gospodarstwa oraz obszar i rodzaj nieruchomości stanowiących już własność współwłaścicieli i ich małżonków, a w miarę potrzeby także okoliczności przewidziane w art. 216 Kodeksu cywilnego. § 2. Podział w naturze nastąpi po zasięgnięciu opinii biegłych co do sposobu podziału.

Szczegółowe zasady dotyczące zniesienia współwłasności gospodarstwa rolnego określone są w art. 212 – 216 kc.

Zgodnie z art. 623 kpc, jeżeli brak podstaw do wydania postanowienia w myśl artykułu poprzedzającego ( zgodny wniosek stron ), a zachodzą warunki do dokonania podziału w naturze, sąd dokonuje tego podziału na części odpowiadające wartością udziałom współwłaścicieli z uwzględnieniem wszelkich okoliczności zgodnie z interesem społeczno-gospodarczym. Różnice wartości wyrównuje się przez dopłaty pieniężne.

Niewątpliwie wnioski stron w niniejszej sprawie co do sposobu podziału gospodarstwa rolnego były sprzeczne. Wnioskodawca domagał się przyznania na swoją rzecz działek oznaczonych numerami (...), zaś na rzecz uczestnika postępowania działek nr (...). Uczestnik postępowania domagał się natomiast przyznania na rzecz wnioskodawcy działek oznaczonych numerami (...), zaś na swoją rzecz działek nr (...).

W ocenie Sądu, zasadnym jest dokonanie zniesienia współwłasności przez przyznanie na rzecz wnioskodawcy P. L. działek oznaczonych numerami (...) o łącznej wartości 562140,00 zł, zaś na rzecz uczestnika postępowania M. L. (1) – nr 62, 64 i 79 o łącznej wartości 556444,00 zł. Taki sposób podziału odpowiada w znacznej części propozycji uczestnika postępowania. Sąd miał na uwadze, że w efekcie obciążać będzie wnioskodawcę P. L. dopłata do wartości udziału na rzecz uczestnika postępowania M. L. (1) w wysokości jedynie 2848,00 zł. Termin płatności dopłaty sąd ustalił na jeden miesiąc od uprawomocnienia się orzeczenia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku uchybienia terminowi płatności, mając na uwadze, ze wysokość dopłaty nie jest znaczna, a wnioskodawca od początku postępowania deklarował wolę zniesienia współwłasności w sposób, w którym obciążała go dopłata na rzecz uczestnika postępowania i to w wyższej niż orzeczona wysokości. Zgodnie bowiem z art. 623 in fine kpc, różnice wartości wyrównuje się przez dopłaty pieniężne. Nadto, Sąd miał na uwadze, że zgodnie z art. 212 § 3 kc, jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu.

Jak wskazano powyżej, wnioskodawca P. L. nie wykazał aby dysponował środkami finansowymi na dokonanie dopłaty na rzecz uczestnika postepowania w wysokości wyższej, wynikającej z przyznania na jego rzecz gospodarstwa rolnego zgodnie z jego wnioskiem, przy uwzględnieniu że wartość przypadającej na jego rzecz części gospodarstwa według jego propozycji i według cen z opinii biegłej sądowej P. W. znacznie przewyższa wartość jego udziału w przedmiocie postępowania. Przy takim wariancie: działki nr (...) o wartości 777804,00 zł otrzymałby wnioskodawca, a działki nr (...) o wartości 340780,00 zł uczestnik postępowania, co oznaczałoby, że wnioskodawcę obciążałaby dopłata w wysokości ponad 200000 złotych.

O kosztach postępowania Sąd orzekł co do zasady stosunkowo je rozdzielając stosownie do wysokości przysługujących współwłaścicielom udziałów w przedmiocie postępowania na podstawie art. 520 § 1 kpc. Z tych względów sąd zasądził od uczestnika postępowania na rzecz wnioskdoawcy kwotę 500,00 zł tytułem zwrotu połowy opłaty sądowej od wniosku. Łączny koszt opinii biegłych sądowych wyniósł 14753,30 zł. Tytułem uzupełnienia kosztów postępowania poniesionych tymczasowo z sum budżetowych jest art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 113 ust. 1 cyt. ustawy. Sąd nakazał ściągnąć tytułem uzupełnienia kosztów postępowania od wnioskodawcy kwotę 7376,65 zł, zaś od uczestnika postępowania – 5576,65 zł, przy uwzględnieniu, że uiścił on zaliczkę na koszty opinii w wysokości 1800,00 zł.

W pozostałym zakresie Sąd pozostawił wnioskodawcę i uczestnika postępowania przy poniesionych kosztach postępowania związanych z ich udziałem w sprawie.